Harold Adrian Philby, ya da bilinen adıyla Kim Philby, 1912 yılında Hindistan'da doğdu. Babası Harry Saint John Philby, Cambridge Üniversitesi'nde Doğu dilleri, Arapça, Farsça, Hintçe ve Urduca okuduktan sonra Hindistan'daki İngiliz sömürge idaresinde çalışan bir bürokrattı. Aslında ailede istihbarat dünyasına ilk giren de oydu. 1915'de Bağdat'da Arapları Türklere karşı ayaklandırmaya çalışan ekibin içindeydi...
Baba Philby, 1917'de, bağlı olduğu "Çöl Kraliçesi" lakaplı Gertrude Bell tarafından Vahhabi Hareketi ile bağlantılı Abdülaziz İbn Suud'un, Türklere başkaldırısına destek olmaya gönderildiğinde değişim geçirmeye başladı.. Önce Müslüman olup Abdullah ismini aldı. Sonra Kral Abdülaziz'in başdanışmanı oldu. ARAMCO'nun kuruluşuyla Arap petrollerinin Amerikan-İngiliz şirketlerinin kontrolüne girmesinde rol oynadı...
Sir John Philby, kendisi gibi Cambridge mezunu olan oğlu Kim'in 1937'de "The London Times" gazetesinde işe girmesinde önayak oldu. Gazete genç muhabiri İspanya İç Savaşı'nı General Franco'nun cephesinden izlemek üzere Sevilla'ya gönderdi..
Henüz ne gazetesi ne de babası biliyordu ama Kim Philby, Cambridge Üniversitesi Sosyalist Topluluğu'nda tanıştığı Komünist Enternasyonal'in önde gelen isimlerinden Avusturyalı Profesör Arnold Deutsch tarafından, 1934'de Viyana'da, KGB öncesi Sovyet Gizli Servisi NKVD'ye ajan olarak devşirilmişti.
1937'de gittiği İspanya'da, Franco saflarının içinden topladığı değerli istihbarat bilgilerini Moskova'ya geçiyordu.. Franco galip gelip 1939'da diktatörlüğünü kurduğunda, Kim Philby yazdığı Franco yanlısı haber ve yorumlarla o kadar göze girmişti ki, bizzat Franco tarafından "Kızıl Haç" askeri nişanı (altta) ile ödüllendirildi..
Baba Philby, artık elinde Franco'nun nişanı gibi bir referansı da bulunan oğlunu, Türklere karşı savaştığı Filistin Cephesi'nden tanıdığı ve artık MI6'in karşı casusluk bölümü başkanı olan Albay Valentine Vivian'a tavsiye etti. Böylece Kim Philby, hakkında esaslı bir araştırma yapılmaksızın ve Sovyet ajanı olduktan altı yıl sonra, 1940'da İngiliz Gizli Servisi Karşı Casusluk Masası'nda işe başlamış oldu.. Üstelik sadece girmekle kalmadı, üniversiteden tanıdığı aynı kafadaki arkadaşlarını da Sovyet istihbaratına kazandırdı : Donald MacLean, Guy Burgess, Anthony Blunt ve John Cairncross.. Sonraları onlara "Cambridge Beşlisi" adı takılacaktı ; Sovyet casusu oldukları anlaşıldıktan sonra tabii !.. KGB karargâhındaki adları ise "Muhteşem Beşli" idi..
Bu grubun tarihin akışını değiştirdiği olayları şöyle bir anımsamakta fayda var..
İngiltere-Kanada ortak atom bombası projesi olan "Tube Alloys"da çalışan bazı bilim insanları 1943 yılında ABD'ye göçerek oradaki "Manhattan" projesine dahil olmuşlardı.. Bu projelere ait sırların (örneğin uranyum madeni hangi oranda kullanılıp ne gibi işlemlerden geçerek nükleer silah olarak kullanılacak plütonyuma dönüşüyordu gibi) Sovyetler Birliği'ne ulaşmasını sağladılar. Bu olmasaydı Sovyetler atom bombasını zaten yapacaklardı gerçi ama, casuslar, onların sonuca çok daha çabuk ve daha az maliyetle ulaşmalarını sağladı.. Böylece Sovyetler Birliği ilk nükleer denemesini 29 Ağustos 1949'da Kazakistan'da yaptı..
Stalin'in, II. Dünya Savaşı sonrasında, Akdeniz'e inmek için, Türkiye'den toprak talebi ve Boğazlar'da söz sahibi olma isteği karşısında, Sovyet Rusya, ABD ve Batı dünyasının tepkisini ölçmek istediğinde de bu ekip iş başındaydı yine..
Moskova, Washington'daki en önemli casusu, "Homer" kod adlı İngiliz diplomatı Donald MacLean'e özel bir görev verdi : Amerikalılar Türkiye Büyükelçisi Ertegün'ün naaşını Missouri zırhlısıyla İstanbul'a getirerek bir jest yapmışlardı, ama Stalin'in isteklerine karşı tepkileri ne olurdu ?..
MacLean (altta), ABD yönetiminin "Pincher" kod adını verdiği bir plana ulaştı ve hemen Moskova'ya iletti. Bu bilgilere göre, Sovyetler eğer Türkiye'ye askeri müdahalede bulunursa, ABD buna son kertede atom bombası atmak dahil, stratejik karşılık vermek niyetindeydi.. Böylece Stalin geri adım atmak zorunda kaldı.. Çünkü Kızıl Ordu, II. Dünya Savaşı sonrası yeni bir savaşa girecek durumda değildi...
Ama bu olay Truman'ın 12 Mart 1947'de kendi adıyla anılan doktrinini ilan ederek Türkiye ve Yunanistan'ın Sovyetler'e karşı güçlendirilmesi siyasetini geliştirmesine yol açtı..
1947'de Londra, İstanbul'da bulunan Philby'e bir görev verdi : Hem Avrupa'daki hem de Türkiye'deki göçmen gruplar içinden ajan devşirip, bunları Türlerle işbirliği içinde Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, hatta Ukrayna'ya gönderecekti.. Asıl patronu Moskova'nın istediği ise ; göndereceği isimlerin saptanması ve ardından, sınırı geçecekleri nokta, gün, saat gibi ayrıntılardı.. Philby her iki görevi de layıkıyla yerine getirdi...
Aslında Türkiye'ye gelmeden önce Londra'da Sovyet Masası başındayken Baltık üklerine, Estonya, Letonya ve Litvanya'ya kimi deniz, kimi havadan paraşütle indirilerek sızdırılmaya çalışılan sayısız ajanın daha toprağa ayak basar basmaz tutuklanmasının, bazılarının hemen orada kurşuna dizilmesinin başlıca sorumlusuydu..
Bir de CIA ve MI6'in Arnavutluk'a sızma operasyonu var.. Amaç Enver Hoca'nın (altta solda) devrilip yerine sürgündeki Kral Zogu'nun (altta sağda) geçirilmesi. Bunun için Kosova bölgesi, Türkiye, Yunanistan ve İtalya'daki mülteci kamplarında bulunan Arnavutlardan 450 kişi devşirilip askeri eğitime alındı. Eğitim Münih yakınlarındaki CIA kamplarında ve İngiltere'nin kontrolü altındaki Malta'da veriliyordu..
İlki 1949 yılı Aralık ayında, ikincisi 1950 yılının Nisan ayında, üçüncüsü ve son girişim ise 1950 yılı Eylül ayında yapıldı. Hepsi de başarısız oldu tabii..
Arnavutluk komplosu, Sovyetler'in atom bombasına sahip olmasına karşı ABD-İngiltere'nin cevabı olacaktı. Ama bu hesaplaşmayı kazanan Moskova oldu. Bunu da Kim Philby'den gelen istihbarata borçluydu..
Philby, isminin deşifre olduğu kesinleştikten sonra, 23 Ocak 1963'te birden gözden kayboldu.. Moskova, 1 Temmuz 1963 günü Philby'nin Moskova'da bulunduğunu ve yıllardır KGB ajanı olarak çalışmış olduğunu, iltica talebinin kabul edildiğini ve kendisine Sovyet vatandaşlığını verildiğini açıkladı..
Philby'ye 1945 yılında verilen, "Önemli Hizmette Bulunan" vatandaşlara layık görülen en üst dereceli nişan olan "İngiliz Kraliyet Nişanı"nın da 1965'te geri alındığı açıklandı. Ama aynı yıl Philby'ye Sovyetler Birliği'nin üstün hizmette bulunan vatandaşlarına verdiği, "Lenin Nişanı" olarak da bilinen "Kızıl Bayrak Nişanı" verilmişti..
1988'de Moskova'da 76 yaşındayken kalp krizinden ölen Kim Philby dünyada aynı zamanda hem faşist Franco rejiminden hem Birleşik Krallık'tan hem de Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nden üstün hizmet nişanı alan tek kişi olarak tarihe geçti..
Philby ölümünden bir yıl sonra Berlin Duvarı'nın yıkılışını, dört yıl sonra da Sovyetler Birliği'nin dağılışını görmemiş oldu ; oysa bir ömrü Sovyetler'in zaferi için feda etmişti..
KAYNAKÇA :
KIM PHILBY, "Sessiz Savaş" ; İSMAİL SOYSAL, "Soğuk Savaş Dönemi ve Türkiye" ; MURAT YETKİN, "Meraklısı İçin Entrikalar Kitabı"
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder