Amcası Sultan Abdülaziz'in askerî darbe ile tahtından indirilmesi üzerine 30 Mayıs 1876'da Osmanlı tahtına çıkan V. Murad'ın akıl sağlığı, saltanatının daha ilk haftasında bozulunca, tedaviyle geçen üç ayın ardından geçici cinnet sebebi ile devlet erkânı tarafından tahttan indirilmesine karar verildi.. Veliaht Şehzade Abdülhamid Efendi'nin ısrarıyla, "cünun-ı mutbık" yani "cinnetinin asla iyileşmeyeceği" teşhisine göre verilen fetva ile, 31 Ağustos 1876'da tahttan indirilip Çırağan Sarayı'nda oturması kararlaştırıldı..
Yerine geçen kardeşi II. Abdülhamid'i devirip V. Murad'ı tekrar tahta çıkarmak isteyenlerin birkaç kaçırma teşebbüsüne engel olundu. Ali Suavi ve arkadaşlarının başarısız darbe girişimi üzerine de, V. Murad ailesiyle birlikte Çırağan'da hapsedildi..
Sabık padişahın bir süre sonra sağlığının düzeldiği iddia edilir. II. Abdülhamid ; Veliaht Şehzade Reşad, Şehzade Vahdeddin, Abdülmecid ve diğer şehzadelerin, hafiyelerin dikkatli gözlemi altında serbest dolaşmalarına izin verse de, ağabeyine klasik Osmanlı çağındaki şehzadelerin maruz kaldıkları tecrit şartlarını uygun gördü. V. Murad ailesi ile birlikte saray dışını hiç görmeden 28 yıl yaşadı ve 1904'de öldü..
II. Abdülhamid, ağabeyine ve çocuklarına iyi baktığını, Çırağan'da tecrit altında yaşayan yeğenlerinin eğitimleriyle ilgilendiğini ama onların kendi aleyhine dönerek küfran-ı nimet (nankörlük) ettiklerini söyler..
Sultan V. Murad'ın büyük kızı Hatice Sultan 1870'de, küçük kızı Fehime Sultan ise 1875'de dünyaya gelmiştir. Babalarının tahttan indirilmesi sırasında henüz altı yaşında olan Hatice ile bir yaşındaki Fehime Sultan da (altta) babalarıyla birlikte hiç dışarıya çıkmadan çocukluk ve ilk gençliklerini "Çırağan Sarayı Hapishanesi"nde geçirdiler. İki kız da Çırağan'da iyi yetişmiş, bizzat babalarından, saray kalfaları ve yabancı öğretmenlerden gayet güzel konuşup yazacak kadar Fransızca, piyano ve beste yapabilecek seviyede Batı müziği eğitimi almışlardır..
Bu zaman diliminde en önemli husus, evlilik çağı gelen hatta o devrin şartlarında geç bile kalınan Hatice ile Fehime Sultanların evlendirilmeleri meselesi olmuştur. II. Abdülhamid'in, ağabeyinin kızlarını kasten geç evlendirdiği öne sürülür. Oysa V. Murad'ın annesi Şevk-i Efsar'ın 15 Eylül 1887'de Sultan II. Abdülhamid'e yazdığı teşekkür mektubunda kızların evliliklerinin çok erken gündeme geldiği anlaşılıyor.. Babaanne Şevk-i Efsar, o tarihte vücutça zayıf olduklarından ve Hatice'nin 17, Fehime'nin 12 yaşında olmasından dolayı, padişahın yeğenlerini evlendirme niyetinin şimdilik ertelenmesini ve ileride bu merhamete yeniden nail olmalarını diliyor (Belgedeki imza Şevk-efza'dır. BOA.Y.PRK.SGE.2/19). Bu teşebbüsten sonra bir daha II. Abdülhamid'in yeğenlerini evlendirmek gibi bir niyeti olmamış ve ancak kızların ısrarlı talepleri üzerine evlilikleri gündeme gelebilmiştir..
Aradan 14 yıl geçtikten sonra, tahtından indirilmiş bir padişahın, zamanın şartlarına göre yaşları oldukça ilerlemiş kızlarına talip olmak insanları ürkütüyordu.. Sultanlar, kendilerini çocuk yaşta evlendirmeye kalkıştan sonra unutan amcaları II. Abdülhamid'e evlenmek istediklerini ısrarla ilettiler. Babalarının yanına asla dönmemek ve gelin edilmek üzere 1901'de Yıldız Sarayı'na alındıklarında 25 yıl hapis hayatı yaşayan Hatice 31, Fehime 26 yaşına gelmişti.
Rivayete göre Fehime Sultan (altta), Çırağan'dan Yıldız'a götürüleceği sırada araba ve beygiri ilk defa görüp dehşete kapılmış !.. Yıldız'a yerleştikten sonra damat adaylarını beklerken, II. Abdülhamid yeğenlerine sonunda müjdeyi vermiş ve çeyizlerini sergilemeye başlamışlar.
Hatice Sultan'a namzet olan Vasıf Bey, asla padişah kızlarına denk olmayan bir sosyal çevrenin mensubu, düşük rütbeli, görünüşü çirkin, kaba saba bir sorgu yargıcıymış.
Fehime Sultan'ın namzedi ise Posta Telgraf Nezareti Yönetim Kurulu üyesi Tevfik Bey'in Mülkiye Mektebi mezunu oğlu Galip Bey olmuş. Bu iki damat adayı da padişahın tercihleriyle belirlenmiş ve damatlara verilmesi usulden olan vezirlik unvanı sadece Galip Bey'e verilmiş, Hatice Sultan'ın namzedi Vasıf Bey "emirü'l-ümera"lıkla yetinmiş..
Hatice ve Fehime Sultanların (altta, solda ve sağda) düğünleri (Abdülaziz'in kızı Emine Sultan ile birlikte) 1901 yılı Eylül'ünde Yıldız Sarayı'nda yapılmış. Kocalarını ilk gördüklerinde hiç beğenmeyen sultanlar, amcalarının kendilerini kasten küçük düşürmek için bu damat adaylarını seçtiğini düşünmüşler. Abdülhamid kendi kızlarına o zamanın en saygı duyulan askerlerinden Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa'nın yakışıklı oğullarını seçerken, kendilerine layık görülen kocaların kaba saba adamlar olmalarını padişahın hakareti olarak telakki etmişler. Damatlar uzun süre harem dairesine alınmamışlar, selamlıklarda yatırılmışlar..
Had safhada mutsuz olan Hatice Sultan'ın, sarayına komşu olan Abdülhamid'in kızı ve kuzeni Naime Sultan'ın kocası Kemaleddin Paşa'yı tanımasıyla Osmanlı hanedan tarihinde bir benzeri daha olmayan olaylar zinciri başlamıştır.. Hatice Sultan Kemaleddin Paşa'ya âşık olur veya bazılarının iddiasına göre padişahtan öç almak için Naime'nin kocasını ayartır !..
Yaklaşık üç yıl süren bu yasak ilişki, giderek İstanbul halkının da diline düşer. Padişah bu olay üzerine 1904'de kızı Naime Sultan ile olan nikahını feshettiği Kemaleddin'in rütbelerini söktürüp Bursa'ya sürdürür. Hatice Sultan'a ise bir yaptırımda bulunmaz..
Bu arada Hatice Sultan'ın Vasıf Paşa ile olan evliliğinin bitirilmesi için amcası Şehzade Vahdeddin'in aracılığını talep ettiği anlaşılıyor. Sultan Abdülhamid henüz tahttan indirilmediği halde istibdat zamanında padişahın en güven duyduğu kardeşi olan Vahdeddin'in ağabeyi aleyhine yazdığı cümleler, II. Meşrutiyet'in sağladığı güven ortamından ileri gelir. V. Murad'ın zulme uğradığını belirterek başladığı 3 Şubat 1909 tarihli mektubunda Hatice Sultan'ın baskı ve zorlama ile arzusu hilafına hiçbir meziyeti olmayan biriyle evlendirilmesi hukuka uygun olmayacağından, mahkeme yolu açık olsa da halkın diline düşmemek için boşanma işinin sadrazam tarafından halledilmesini talep eder (BOA.YEE.KP.34/3357)..
Hatice Sultan bu mektuptan iki ay sonra Hariciye Nezareti kâtiplerinden Rauf Bey ile evlenir. Hayri ve Selma adlı iki çocuğu olduktan sonra 1918'de ondan da boşanır. Hanedanın yurtdışına sürgününde önce Beyrut'a yerleşir ve 1938'de orada vefat eder. Kızı Selma Hanımsultan, Hint mihracelerinden biriyle evlenmiştir. "Saraydan Sürgüne" adıyla ailesinin romanını yazan Kenize Murad (altta sağda), Selma Hanımsultan'ın (altta solda) kızıdır..
SİNAN ÇULUK'UN #TARİHDERGİ'NİN TEMMUZ 2019 SAYISINDA YER ALAN AYNI BAŞLIKLI YAZISINDAN ALINMIŞTIR..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder