Nâzım Hikmet'in büyükannesinin babası Müşir Mehmet Ali Paşa (üstte) 1878'de Arnavutluk ayaklanmasını kontrol altına almak için gönderildiği Arnavutluk'ta şehit edildiği sıralarda görev başında vefat eden müşirlerle ilgili bir kanun yoktu.. Sultan Abdülhamid'in emriyle Mehmet Ali Paşa'nın dul eşi Ayşe Sıdıka Hanım ve dört kızı Hayriye, Leyla, Zekiye ve Adeviye'ye maaş bağlandı. Yine padişahın emriyle bu kızlar evlenme yaşına geldikçe ordunun genç subaylarıyla evlendirildi..
Babası öldüğünde 7 yaşında olan Adeviye Hanım'ın, iki evlilik yapmasına rağmen, çocuğu olmadı. Paşa'nın diğer üç kızının eşleri paşalık rütbesine kadar yükseldiler, çocukları ve torunlarının pek çoğu, Türk tarihi ve edebiyatında çok önemli isimler oldular..
Babası öldüğünde 14 yaşında olan Zekiye Hanım, İsmail Fazıl Paşa (1856-1921) ile evlendi. İsmail Fazıl Paşa'nın iki oğlu oldu : Mehmet Ali (Albay) ve Kurtuluş Savaşı'nın kumandanlarından Ali Fuat (Cebesoy, Orgeneral).. Mustafa Kemal (Atatürk) Ali Fuat Cebesoy'un Harp Akademisi'nde sınıf arkadaşıdır, yakın dostluklarının sonucu olarak hafta sonları İsmail Fazıl Paşa (altta sağda) ve Zekiye Hanım'ın Kuzguncuk'taki yalısında kalır. 1914'de emekli olan İsmail Fazıl Paşa, Osmanlı Meclisi Mebusanı'nda milletvekilidir. Kurtuluş Savaşı başladığında Sivas Kongresi'ne İstanbul temsilcisi olarak katılır. İstanbul'daki Meclisi Mebusan kapatılınca da Ankara'ya geçer. İlk Dönem Meclis'te Bozok (Yozgat) milletvekili ve Nafia bakanıdır. 18 Nisan 1921'de hastalık neticesinde Ankara'da ölür..
Müşir Mehmet Ali Paşa'nın en büyük kızı Hayriye Hanım, babası öldüğünde 19 yaşındaydı. Subaylığının ilk yıllarında babasının yaverliğini yapmış olan Hüseyin Hüsnü Paşa (1850-1926) ile evlendi. Hüseyin Hüsnü Paşa, 31 Mart ayaklanmasını bastırmak için Selanik'ten yola çıkan Hareket Ordusu'nun ilk kumandanı ve Mustafa Kemal (Atatürk) de onun kurmay subayıydı (altta, solda). Orduyu Yeşilköy'e kadar getirdikten sonra görevini Mahmut Şevket Paşa'ya devretti. Kurtuluş Savaşı başladığında ileri yaşına rağmen desteğini Ankara'ya giderek gösterdi..
Hüseyin Hüsnü Paşa ve Hayriye Hanım'ın iki oğlu ve bir kızı oldu. Kızları Nimet Hanım İttihatçıların ünlü İzmir Valisi Rahmi Bey'le evlendi. Oğullarından biri, Salâh Birsel'in "Sergüzeşt-i Nono Bey ve Elmas Boğaziçi" adlı kitabında anlattığı Muhsin Bey, namı diğer Nono Bey, diğeri Mehmet Ali Aybar'ın babası Yarbay Tahsin Bey'dir. Tahsin Bey, Sultan Reşad'ın ve daha sonra intihar eden Veliaht Yusuf İzzeddin Efendi'nin yaverliğini yapmıştır..
Mehmet Ali Paşa'nın kızlarından Leyla Hanım, babası şehit olduğunda 16 yaşındaydı. Ordunun gözde subaylarından Hasan Enver'le (altta, solda) evlendirildi.
Hasan Enver 1856'da doğdu. 1875'de Mekteb-i Sultani'yi yani Galatasaray Lisesi'ni bitirdi, mühendislik tahsili için Fransa'ya gönderildi. 1876'da babası Mustafa Celâleddin Paşa'nın şehit olması üzerine İstanbul'a dönerek tahsilini tamamladı ve subay oldu. Yıldız Sarayı'nda askerî danışman, Avusturya ve İspanya'da ateşe olarak görev yaptı. Türk-Yunan Savaşı'na katıldı. Teselya'da Volos'taki Osmanlı kuvvetinin komutanlığına getirildi. 1898'de Küba'nın İspanya'ya karşı bağımsızlık savaşında gözlemci olarak bulundu. Bu arada, Küba'nın Ankara Büyükelçisi Ernesto Gomez Abascal'ın Hasan Enver Paşa'nın bu ziyaretinden esinlenen "Havana'da Türk Tutkusu" adlı bir romanının (Everest Yayınları, 2009) olduğunu da belirtelim..
1901'de Çin'de başlayan Boer ayaklanması sırasında Almanya büyükelçisinin öldürülmesi üzerine Avrupa devletleri Çin'e asker göndermeye karar verdiler. Almanya İmparatoru Kayzer Wilhelm, Sultan Abdülhamid'den de asker göndermesini istedi. Zamanın şeyhülislamı Cemalettin Efendi'nin (Çin'de yaşayan Müslüman halk da olduğu için) buraya asker gönderilmesine karşı çıkması üzerine sadece bir nasihat heyetinin gönderilmesine karar verildi ve başkanlığına Hasan Enver Paşa getirildi..
Hasan Enver Paşa, Çin dönüşü yine padişahın maiyetinde çalıştı. Emekli olduktan sonra 1918'de, kendi adıyla, Fransızca eğitim veren bir okul açtı. Bu okul 1921'de Erenköy İstasyonu'nun yanındaki Zühtü Paşa Köşkü'ne taşındı. 1929'da Hasan Enver Paşa'nın ölümünden sonra Şişli'de bir kurs halinde bir süre daha devam etti..
Hasan Enver Paşa ve Leyla Hanım'ın önce dört çocukları oldu: Nâzım Hikmet'in tek çocuğunun annesi olan Münevver Andaç'ın babası Mustafa Celaleddin (1880-1919), Çanakkale şehidi Mehmet Ali (1892-1915) (altta), şair Oktay Rıfat'ın annesi Münevver (aşağıda ortada) (1885-1942) ve Nâzım Hikmet'in annesi Celile (aşağıda, en altta)(1879-1957)..
HALUK ORAL'IN, "NÂZIM HİKMET'İN YOLCULUĞU" (TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI, 2019) ADLI KİTABINDAN ALINTIDIR..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder