1914 yılının Ağustos sonlarına gelindiğinde, Doğu Prusya'da çok sayıdaki Rus ve Alman askeri arasında büyük bir savaşın çıkmak üzere olduğu haberi Moskova'ya ulaştı. Almanlar tarafından "Tannenberg" olarak adlandırılan bu savaş (altta sağda), birkaç gün sonra iki Rus ordusunun bozguna uğraması ve itibarını yitiren komutanlardan birinin intihar etmesiyle sonuçlandı..
Moskova'daki gece hayatı devam ediyordu. Ne var ki, arka planda Birinci Dünya Savaşı korkunç bir acımasızlıkla yayılırken, hiçbir şey artık eskisi gibi olamazdı. Rus cephesindeki savaş, batıda yürütülen savaştan çok farklı bir niteliğe büründü. 1914 Ağustos'unda ve Eylül başlarında, Belçika üzerinden Fransa'ya doğru ilkin hızlı bir şekilde ilerlemiş olan Almanlar, Paris'in yalnızca 35 mil dışındayken durduruldular. Rusya'nın Tannenberg Savaşı ile sonlanan talihsiz Doğu Prusya saldırısı, Fransız başkentinin kurtulmasına yardımcı olmuştu. Bundan sonra, savaşın geri kalan büyük bölümünde, Batı cephesi, şiddetli bir siper savaşı biçimini aldı ve Manş Denizi'nden İsviçre'ye uzanan eğri hat boyunca görece az hareket olduysa da büyük kıyımlar yaşandı..
Doğuda, savaş geniş kapsamlı, değişken ve daha da kanlıydı. Tannenberg'den sonra, 1914 yılının Eylül başlarında, 400 mil güneydeki Rus orduları, Avusturya-Macaristan'ın Galiçya bölgesine saldırarak önemli bir kaleyi ele geçirdiler, bir diğerini kuşattılar ve yüz binin üzerinde tutsak aldılar. Savaşın büyük kısmında, bu bölge her iki tarafın büyük çaplı geri çekilmelerine ve ilerlemelerine sahne olacak ve savaş tırpanının her yöne savruluşunda, korkunç kayıplar verilecekti..
Bununla birlikte, savaş kırımının tüm kanıtları, yüzlerce mil uzaklıktaki olaylar hakkındaki raporlardan ibaret değildi. Rusya'nın muazzam ordusu daha çok seferber edildikçe -sonunda 15 milyon kişiyi bulacaktı- Moskova'nın her yerinde, sokaklarda, tiyatrolarda ve tramvaylarda üniformalı erkekler görülüyordu artık.. İmparatorluğun batı cephesindeki savaşlardan kaçan sığınmacılar da Moskova'ya gelmeye başladılar ; yığınla yaralı hastane ve klinikleri doldurdu ; Avusturyalı savaş tutsaklarıyla dolu trenler daha doğudaki noktalara giderken buradan geçiyordu..
Eğlence sektöründe çalışanlar açısından en önemli değişiklik içki yasağı idi. Rusya'nın "kuru yasa"sı, 1920'de ABD'de olduğu gibi, hiçbir zaman ülkenin resmi yasası ilan edilmediyse de, seferberlik sırasında alkollü içki satışına getirilen bir dizi kısıtlama olarak başladı ve Çar'ın, alkollü içki satışının savaş süresince bütün imparatorlukta durdurulması "dileğiyle" sonlandı. Fiili satış düzenlemesi yerel yönetimlerin takdirine bırakılmıştı. Bununla birlikte, hemen hepsi bu düzenleme işine giriştiler. Moskova, restoran sınıflandırmasına göre restoranların içki satışını sınırlayan ilk kent oldu ; onun ardından Petrograd ve sonunda ülkenin geri kalanı geldi..
Başlangıçta, bu sınırlamanın sonuçları çok çarpıcı görünüyordu. Bazı Rus ve yabancı gözlemciler, ülke halkının ayıklığı içten benimsediğini belirttiler. Ordu, beklenilen sürenin yarısında seferber olmuşa benziyordu çünkü erat askere teslim olduğunda Japonya ile savaş sırasında olduğu gibi sarhoş değildi. "Rusya'da sarhoşluk gözden kayboldu" diye bildirdi, "New York Tribune"; "dünya tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir durum bu" diye haber verdi, Moskova'da yaşayan heyecanlı bir İngiliz ; bir diğeri, "dünya tarihindeki en büyük reformlardan biri" diye haykırdı.. ABD Senatosu, yasak uygulaması konusunda bilgi vermesi için, Rus parlamentosu Duma'ya resmi bir ricada bulundu ve bir Amerikan heyeti, incelemede bulunmak üzere taşra şehri Samara'ya kadar gitti..
Ancak, daha 10. yüzyılda Kiev Büyük Knezi Vladimir'in, "Rusya'nın en büyük keyfi içmektir" dediği söylenir, nitekim eski alışkanlıklar çarçabuk yeniden kendini gösterdi. Halkın hiç hoş karşılamadığı bu yasaklama ; hile, ihlal ve kaçakçılık deryasında yok olup gitti.. Birkaç yıl sonra ABD'de olan da buydu..
Ruslar, daha kısıtlamalar tam anlamıyla yürürlüğe girmeden, bunlardan kaçınmak için gerekli adımları atmaya başladılar. Sözgelimi, 1914 Kasım'ı ortalarında Petrograd'da bulunan bir Amerikalı, daha sabahın dördünde, içki satan dükkanların önünde binlerce kadın, erkek ve çocuğun sıralandığını görmüştü ve üstelik şiddetli bir kar fırtınası vardı ve yasak yürürlüğe girmeden şarap ve bira alabilecekleri son gündü. Yasaklamadan sonra, ister votka olsun, ister şarap olsun, Moskovalıların herhangi bir içki elde etmesinin tek bir yasal yolu vardı : Doktor reçetesiyle, sınırlı miktarda ve yalnızca bir defalığına. Bununla birlikte, azar azar, ölçülü olması beklenen bu miktar, "şifalı tıpa" rüşvet karşılığında açıldığından, çok geçmeden "sel"e dönüşüyordu.. Bu arada, yasadışı damıtma cihazları ve kaçak içki üretimi de artmaya başladı..
Moskova'daki bazı yeme içme tesisleri, sürahide veya meyve suyu ya da maden suyu şişelerinde alkollü içki sunarak (üstte) görüntüyü kurtarma zahmetine girmişti. Garsonlar masalara semaverde votka getiriyor ve müşteriler bunu porselen fincanla içiyordu. Ancak, başka restoranlar bu yasayı dikkate almayıp her şeyi açıktan açığa sattılar. Kıtlık nedeniyle fiyatlar fırladı ve içki kaçakçılığı son derece kazançlı bir iş haline geldi. 1915'de, şık bir kafeşantanda bir şişe Fransız şampanyası, bugünün parasıyla 1.000 dolar edebiliyordu. Votka satışı, içki yasağı öncesinde, Rus yönetiminin tekelinde olmuş ve imparatorluk hazinesine büyük gelir getirmişti. Bu büyük kazançların bir kısmı, içki üreticileri artık kaçak votkalarını hammadde maliyetinin yüzde birkaç bin katı fiyata sattıklarından ve devlet aracısı da olmadığından, özel ellere akmaya başladı. Çar II. Nikola'nın bile kendi çıkarmış olduğu yasağa uymadığı ve limonlu konyağını afiyetle içmeye devam ettiği söyleniyordu. Ancak, maiyetindekilerle birlikte cepheye gittiklerinde, koşullar gereği özveride bulunuyorlar ve kristal kadeh kullanmaktan sakınıp, gümüş kupada içiyorlardı !..
VLADIMIR ALEXANDROV'UN "SİYAH RUS" ADLI KİTABINDAN DERLENMİŞ BİR YAZIDIR..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder