964 ) TBMM'DE TARİHSEL BİR OTURUM !..

    

1926 yılının 17 Şubat günü yapılır bu tarihsel oturum...
TBMM o gün, "Medeni Kanun"u kabul ederek "1923 Devrimi"nin temeli olan "Hukuk Devrimi"ni gerçekleştirir..
Bilindiği üzere, Osmanlı Devleti'nde "din" yalnız bir "inanç" olayı, "inanç" konusu değil, "hukuk kuralları"nın da toplamıydı. Hukuk kuralları, din kuralları olarak sayıldığında da, o kurallar gibi "değişmez", "değişemez" niteliğine bürünürler ki, bu yüzden "Hukuk Devrimi", çağdaşlaşma sürecimizin özünü oluşturur..
Kuşkusuz bu devrim, kolay bir geçiş, kolay bir sıçrama değildir,  özellikle de 400 yıl boyunca sultanları halife olan bir İslam ülkesi için..
Çalışmalar, "Cumhuriyet" ilanının ardından hemen başlar ; daha sonraları Adalet Bakanı olan Seyyid Bey'in başkanlığındaki komisyonun hazırladığı bir tasarı, "Aile Kanunu" geciktirilmeden Meclis'e sunulur..
Seyyid Bey, İslam Hukuku'nun önde gelen âlimlerinden olup, İslam dünyasının da ünlü müderrislerinden biridir. Böyle bir kimlikten, kuşkusuz bir "devrim yasası" beklenemezdi ; hazırlanan "Aile Kanunu" temelde yine Şeriat hukukuna dayandırılıyordu ; dahası tasarı, erkeğin birden çok evlenmesini, çokeşliliği kaldırmadığı gibi, daha önce (1917) yapılan bir yasada yer alan "ilk eşin rızası" koşulunu bile kaldırıyordu.. Bu tasarı Meclis'te uzun uzun tartışılır ve kabul edilmez..
Sonunda, devrimin önderi soruna el koyar ; 1 Mart 1924 günü yaptığı konuşmada bu konudaki görüşünü belirtir. İlk adımda yapılması gerekenin, "Kanunların ve adalet örgütünün uyması gereken çağ koşullarıyla, uyumsuzluk içinde olan ilkelerden kurtulması" olduğunu belirtir ; ardından da "Medeni hukukta izlenecek yol, ancak Batı uygarlığının hukuksal yönü olabilir" diyerek hedefi gösterir..



Böylece laik hukuk sistemi doğrultusunda çalışmalara geçilir ; kuşkusuz aile hukuku, medeni hukuk da bu bağlamda hazırlanacaktır ; bunun için de Batı hukuku eğitimi almış, dolayısıyla medeni hukuk alanında eğitim görmüş bir hukukçuya, dahası bir uzmana ihtiyaç vardır..
Ne ki bu öyle kolay kolay çözülecek bir sorun değildir ; yıl 1924 ; mart ayında Cumhuriyet henüz beş aylıktır.. Ama yine de istenen konularda eğitim almış uzman bir hukukçu vardır : Mahmut Esat Bozkurt..
Mahmut Esat, İsviçre'nin Fribourg Üniversitesi'nde hukuk okumuş, dolayısıyla, İsviçre Medeni Hukuk'unu doğrudan doğruya kaynağından öğrenmiş, tez çalışmasıyla da hukuk doktoru olarak ülkesine dönmüştü, İzmir'in işgalini duyar duymaz.. 23 Nisan 1920'de de İzmir Milletvekili seçilip Meclis'e girmişti..
Adalet Bakanı Seyyid Bey'in şeriat temelli Aile Kanunu kabul edilmeyince bakan istifa eder ; yerine Dr. Mahmut Esat getirilir (1924)..



Yeni bakan hiç zaman yitirmeden Medeni Kanun hazırlıklarına başlar. İki yıllık yoğun bir çalışmadan sonra yasa tasarısı Meclis'e gelir ; 900 dolayındaki her madde uzun uzun tartışılır ; sonunda yasanın oylanacağı 17 Şubat 1926 günkü tarihsel oturum yapılır..
Bu oturumdan söz etmeden önce yasanın Mahmut Esat tarafından yazılan ünlü "Gerekçe"sinden küçük bir alıntıyı paylaşalım :
"Yasaları dine dayalı devletler, kısa bir zaman sonra ülkenin, ulusun isteklerini karşılayamazlar. (...) Köklerini dinlerden alan yasalar, uygulandıkları toplumları, gökten indirdikleri çağlara bağlarlar ve ilerlemeyi önleyici belli başlı neden ve etkenler arasında bulunurlar. Bu nedenle, dinlerin yalnız bir 'vicdan' işi olarak kalması çağdaş uygarlığın temellerindendir," diyerek, bütün İslam dünyası için de geçerli olan bir gerçeği açıkça ortaya koyarak uyaracaktır..
Meclis'in "Müttefikan ! Müttefikan !" (oybirliği) haykırışlarıyla kabul edilen bu "anıt yasa"yı hazırlama çalışmaları için de Mahmut Esat milletvekillerine şunu söyleyecektir :
"Bu yasayı Devrim'in büyük Önder'inden aldığım esin ve feyzle düşünerek önerdim. Bununla birlikte, yasa hazırlanırken, karşılaştığım tüm zorluklar sırasında ise, yanı başımda daima Başbakanımı (İsmet İnönü) buldum.."



MERİÇ VELİDEDEOĞLU'NUN "CUMHURİYET" GAZETESİNİN 19 EYLÜL 2014 TARİHLİ SAYISINDA YAYIMLANAN, "MAHMUT ESAT BOZKURT VE TBMM'DE TARİHSEL BİR OTURUM" BAŞLIKLI YAZISINDAN ALINMIŞTIR..