Sayfalar

152 ) ERMENİ SORUNUNUN KÖKENLERİ...

      

   Ermeniler, Osmanlı İmparatorluğu'nun Anadolu'ya egemen olmasından sonra, bu imparatorluk içinde mutlu ve uyumlu bir yaşam sürmüşlerdir. Mezhep farklılıklarından dolayı, Batılı ülkelerden değil, Ruslardan büyük yakınlık görmüşlerdir.
   1669 yılında Kiev Prensi Alexander'ın Polonyalılarla yaptığı savaşta Rusların yanında yer alarak, Ermeni-Rus işbirliğinin temellerini atmışlardır.
   1774 Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı-Ermeni ilişkilerinde bir dönüm noktasıdır. Bugüne "Ermeni Sorunu" olarak yansıyan bir sürecin hukuksal ve siyasal temelleri atılıyordu : Antlaşmanın 7. maddesi uyarınca Rusya, Osmanlı topraklarındaki Hıristiyan tebaanın koruyuculuğunu üstleniyordu.  Bu husus o kadar önemliydi ki ve Rusya tarafından öylesine etkili kullanıldı ki, sonunda diğer Avrupalı devletler Rusya'ya müdahale etmek zorunda kalarak Kırım Savaşı'nı çıkartıp Osmanlı'ya destek vererek, 1856 Paris Antlaşması ile, Rusya'nın bu imtiyazını kaldırdılar. Böylece Ermeni tebaa bütün Avrupa'nın koruması altına ve de kışkırtma alanına alındı..
   Bizim okul kitaplarımız da Kırım Savaşı'nın ; Osmanlı'yı büyük Avrupa devletleri arasına sokan bir zafer olduğunu yazıp dururlar !.. Halbuki bu savaş için yapılan borçlanma sonucunda, 1881 yılında, Düyun-u Umumiye'nin ilanı yapılmış yani kısacası yıkılış sürecimiz başlamıştır..
    Türkiye sınırına 23 kilometre mesafedeki Erivan, tarih boyunca Osmanlılar ile İran arasında el değiştirip durmuş ve 1828 yılında Rus Çarı'nın fermanıyla Ermeni eyaleti olarak ilan edilmiştir. 1829'da geçici olarak kurulan Rus askeri yönetiminin merkezi yapıldı. 1850'de yine Ruslar tarafından , askeri bir valinin yönettiği Erivan Vilayeti kuruldu. Yüzölçümü 27.366 kilometrekare, çoğunluğu Müslüman olan nüfusu ise 667.000 kişi idi...
   Erivan kentinin nüfusu ise, 1897 yılında yapılan sayıma göre 29.000 kişiydi ve % 52'si Türk'tü. Bu oran 1905 yılından itibaren, Ermeni terörü sonucunda sürekli azalmış, bu nedenle kentin nüfusu da I. Dünya Savaşı sonuna kadar ciddi bir artış göstermemiştir.
   I. Dünya Savaşı'ndaki muharebeler, çete savaşları ve Sovyet Devrimi sırasında Rus kuvvetlerinin boşalttıkları yerleri işgal etmeye çalışan Ermenilerin saldırıları sonunda, bölgedeki Türk nüfusu sürekli olarak erimiş, daha doğrusu eritilmiştir..
   1918 yılı Nisan ayında Rusya'dan ayrılan Güney Kafkasya, bir ay sonra, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'dan oluşan üç bağımsız cumhuriyete dönüştü. Erivan da bu süreçte Ermenistan'a dahil oldu. Erivan Vilayetindeki Türkler bir süre, merkezi Nahcivan'da bulunan Aras-Türk Cumhuriyeti ve Güneybatı Kafkasya Türk Cumhuriyeti ile birlikte direnmişler fakat sonunda Ermeni saldırılarına dayanamayarak bulundukları bölgelerden kaçmışlardır..
   1920'de Kazım Karabekir komutasındaki Büyük Millet Meclisi Orduları, Kars ve Gümrü'yü almış, Ermenilerle 3 Aralık'ta Gümrü Antlaşması imzalanarak, Erivan Türklerinin mübadele yoluyla Türkiye'ye gitmelerine izin verilmiştir. Bu antlaşmanın 10. maddesiyle de Ermenistan, Sevr Antlaşması ile kendisine verilen Doğu Anadolu'daki topraklardan vazgeçiyordu.. 18. maddeye göre, Gümrü  Antlaşması TBMM ile Ermenistan Taşnak Hükumetlerince onaylanacaktı. Ama antlaşmanın imzasından bir gün sonra Ermenistan, Kızılordu denetimine girdi..
   Sonunda 16 Mart 1921'de imzalanan Sovyet-Türk Moskova Antlaşmasıyla Türk-Ermeni sınırı çizildi. Bu durum 13 Ekim 1921'de Ermenistan, Azebaycan ve Gürcüstan Sovyet hükumetleriyle imzalanan Kars Antlaşması ile onaylandı.
   Bütün bu olaylardan sonra, 1932 yılında, Erivan kentinin yüz bini aşan nüfusu içinde Türklerin oranı % 6,3'e düşmüş bulunuyordu !.


    Bu arada tarihimizde fazla bilinmeyen bir olaydan bahsetmek istiyorum..
   Birinci Dünya Savaşı sıralarında İtilaf Devletlerinin eline Osmanlı'yı içten yıkmak için kesin bir fırsat geçmişti, ama bu fırsatı kendilerine sunan Cemal Paşa'yı bilerek görmezden geldiler..
   İttihatçıların içinde yalnızca Cemal Paşa, olaylardan uzak kalmaya dikkat etmişti. 1915 başlarında Süveyş'te yenildikten sonra Şam'a yerleşmiş ve Büyük Suriye'yi ( şimdiki Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail ) kendi özel mülkü gibi yönetmeye başlamıştı. 1915'de, İtilaf Devletlerinin yardımıyla Osmanlı tahtını ele geçirmeyi önermiştir !..  Önerilerini başlıca politik Ermeni cemiyeti olan Taşnak temsilcileriyle aracılığıyla ileten Cemal Paşa, Ermeni sorununu çözmenin önemli bir müttefik hedefi olduğu gibi yanlış bir varsayımdan hareket etmiştir. İtilaf Devletleri nezdinde Taşnak temsilcisi olan Dr. Zavriev 1915 Aralık ayında Rus Hükumetine Cemal Paşa' nın Osmanlı Hükumetini devirmeye hazır olduğunu bildiriyordu. O sırada İtilafçılar da Gelibolu'yu boşaltmaya başlamışlardı. Cemal Paşa'nın, Rus Dışişleri Bakanı Sazanov tarafından açıklanan koşulları özgür ve bağımsız bir Asya Türkiyesi öngörüyordu. Bu ülke ; Suriye, Mezopotamya, Hıristiyan Ermenistan, Kilikya ve Kürdistan özerk bölgelerini içerecek ve başında sultan olarak Cemal Paşa bulunacaktı !..
   Cemal Paşa Rusların İstanbul ve Çanakkale'yi istemelerini peşin olarak kabul ediyordu. Ermeni sorununu çözmek için gerekli adımları hemen atacaktı. İtilaf Devletlerinin yardımıyla İstanbul üzerine yürüyüp Sultan ve hükumeti devirecekti ; buna karşılık olarak savaştan sonra ülkesini yeniden diriltmek için mali yardım istiyordu.
   Ruslar bu teklifi kabul etmeyi önerdiler. Sazanov, müttefiklerin de buna razı olacağından emindi. Ancak Fransa 1916 Mart ayında teklifi reddederek şimdiki Türkiye'nin güneyi olan Kilikya ile Büyük Suriye'yi istedi.
   İngiliz Dışişleri Bakanı Sir Edward Grey de, İngiltere'nin müttefiklerine vadettiği Asya Türkiyesi topraklarından vazgeçmek söz konusu olacaksa, düşman hatları gerisindeki isyanı özendirmekte yarar görmüyor gibiydi.. Bu işte sadece, İstanbul'u daha erkenden ve kesinlikle alacak olan Ruslar kazançlı çıkacaklardı ..
   Cemal Paşa'nın teklifi müttefikler için büyük fırsattı ; ama bunu değerlendiremediler. Enver ile Talat, Cemal'in düşmanla olan bu gizli yazışmasından haberdar olmadılar ve Cemal de onların safında İtilaf Devletlerine karşı savaşa devam etti !..
   O dönemlerde Ermeni kadınların, boyunlarındaki madalyonlar içinde resmini taşıdıkları  Cemal Paşa, kadere bakın ki, altı yıl sonra Ermeni teröristler tarafından Tiflis'de öldürülecekti !..  

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK