Sayfalar

253 ) HALİT PAŞA NASIL ÖLDÜ ?..



  "Halit Paşa, Milli Mücadelenin ünlü tümen komutanlarındandı. Adını işitmiş, hakkında anlatılan birçok öyküyü tüylerimiz ürpererek dinlemiştik. Öfkelendiği zaman küçük rütbeli subayları, hatta erleri kendi tabancasıyla öldürürmüş. Birinci Dünya Savaşında Kafkasya'da böylece çok subay vurduğu söyleniyordu. Hatta o tarihte yedeksubaylık yapmış olanlardan birisi, yiğit ve cesur teğmenlerden birinin, Halit Paşa silahına davranırken daha önce silah çekip, ' Paşam, bırak o silahı, ben de vatan evladıyım' deyince, buna karşı, paşanın 'Ben seni vurmayacaktım, denedim, aferin, cesur gençmbir işsin. Haydi git' dedikten sonra o subay geri dönüp giderken arkasından vurduğunu anlatmıştı da çok üzülmüştük. Bu öykü, belki doğru, belki yanlıştı. Ama, Halit Paşa'ya 'Deli Halit' denildiği, savaş sırasında en ön hatlarda erler ve kendisini izleyen subaylarla birlikte savaştığı, birçok yara aldığı, gösterdiği yararlıklar nedeniyle rütbesinin yükseltildiği bir gerçekti.."




   "İşte bu Halit Paşa, İkinci Büyük Millet Meclisi seçimlerinde mebus olmuştu. Atatürk'e yürekten bağlıydı. 9 Şubat 1341 ( 1925 ) Pazartesi günü, küçük defterime şu kısa notu yazmışım : ' Bu akşam dairede nöbetçiydi. Halit Paşa, Ali Bey'i, Ali Bey de Halit Paşa'yı yaraladı. Silah sesleri üzerine kalem odasına sığındım. İyi ki merakıma yenilip de arkalarından gitmedim, bir felaketten kurtuldum.'
   Başlangıçta bu işin sebebini bilmiyordum. Ankara Palas'ın karşısındaki İkinci Meclis binasının kapısından, iki tarafında aynalar bulunan küçük bir antreye ve oradan birkaç merdivenle Meclisin alt kat büyük holüne girilirdi. Antre ile bu hol arasında kendi kendine kapanan yaylı kapılar vardı. Hole girilince soldaki ilk oda, o tarihte benim çalıştığım Kavanin Kalemi odasıydı. Penceresi Ankara Palas binasına bakıyordu. Ben akşama doğru iç tarafta bulunan muhasebe kaleminden bizim kaleme gelirken, kalemin tam karşısındaki duvara yerleştirilmiş, İstanbul saraylarından gelme büyük aynaların önünde, Afyonkarahisar Milletvekili Ali Bey'in ( Çetinkaya ), Kılıç Ali ve Rize Mebusu Fuat Beylerle birlikte ayakta durduğunu uzaktan gördüm. O sırada Halit Paşa, yukarı kata çıkan merdivenin altındaki vestiyerden siyah paltosunu alıp giymiş ve çıkış kapısına doğru yürümeye başlamıştı. Daha önce Halit Paşa'nın, Ali Bey ve arkadaşlarının önünden geçip onlara bir şeyler söylediğini görmüştüm. Bizim kalemin kapısının biraz içine doğru çekilerek merakla bekledim. Halit Paşa paltosunu giymiş olarak geri geldi ve Ali Bey'in önünden geçerken, 'Haydi, erkeksen gel' dedi. O da, sağ elini ileriye doğru uzatarak,' Gelirim be, ne olacak ?' diye arkasından yürüdü. Yanındaki mebuslar da birlikte yürüdüler, holden geçip camekanlı kapıyı iterek, iki tarafında aynalı portmantolar bulunan aralığa geçtiler. Ben, bir an meraka kapılarak arkalarından gidecek oldum, sonra vazgeçtim. Aradan çok az bir zaman geçti ve birden silah sesleri duydum. Bunların Meclis'in dışından geldiğini sanarak durumu görmek için hemen ön pencereye koştum. Dışarıda kimseler yoktu. Demek silahlar kapı aralığında patlamıştı. Ertesi günü, aralığın tavanında ve sağdaki aynalı portmantonun ayağında kurşun delikleri gördüm. Ben önce Halit Paşa'nın Ali Bey'i vurduğunu sanmıştım. Meğer Halit Paşa aralıktaki basamakları iner inmez geri dönüp paltosunun cebinden tabancasını çekerek ateşlemiş. Ama Ali Bey o sırada birden onun ayaklarına atılmış ve paşayı (kendisi altta kalmak üzere) yere düşürmüş ve böylece Halit Paşa'nın kurşunları boşa gitmiş. Altta bulunan Ali Bey ise silahını çıkarıp Paşayı karnından vurmuş. Kendisi de yüzünden sıyrıklar almış..
   Bu olayın sebebi şuymuş : O günkü meclis görüşmeleri sırasında Halit Paşa'nın kürsüden açıkladığı bir düşünceye karşı Elazığ Mebusu Hüseyin Bey başka bir düşünce ileri sürmüş. Hüseyin Bey Jandarma Yarbaylığından emekli, sakin, iyi ve babacan bir adamdı. Çok konuşmazdı. Nasılsa o gün Halit Paşa'nın düşüncesinin tersine konuşacağı tutmuş. Bütün Meclis memurları onu severdik. Halit Paşa'dan ise korkardık. Yüz çizgileri her zaman gergin, her zaman sinirli bir hali vardı.
   Paşa, Hüseyin Bey'e fena içerlemiş, 'ben sana gösteririm' diyerek büyük toplantı salonunda Hüseyin Bey nereye otursa Halit Paşa da gidip arkasındaki sıraya oturmuş. Onun adam vurma huyunu iyi bilen Hüseyin Bey, Meclis'teki görüşmeler sırasında, toplantı salonunda sık sık yer değiştirmiş ; Halit Paşa da hep onu izlemiş ve arkasında bir yer bulup oturmuş. En sonunda Hüseyin Bey, Afyon mebusu Ali Bey'e sığınarak : ' Bu deli beni vuracak, ne olur aramızı bulun, beni koruyun' demiş. Hüseyin Bey'e acıyan Ali Bey, Halit Paşa'nın yanına giderek : 'Paşam, şu zavallı Hüseyin Bey'den ne istersin ? Rica ediyorum bırak onun arkasını..' deyince Halit Paşa bu kez Ali Bey'e öfkelenmiş ve aralarında tartışma olmuş. Ben bu durumu o gün bu konuşmalara kıyısından köşesinden tanık olmuş arkadaşlardan dinledim. İşte olay bu şekilde oldu..
   Kapı aralığında vurulan Halit Paşa'yı, aralığın hemen sağındaki odaya kaldırdılar. Ben akşam nöbetçisi olduğum için gece saat 10'a kadar kalemdeydim. Çağrılan hekimler Halit Paşa'ya ilk tedaviyi yaptılar. Savcı ve Adliye zabıt katipleri gelerek Ali Bey'in ve yanındakilerin ve bazı hademelerin ifadesini aldılar. Halit Paşa'nın da almışlar. Önce kendisini Rize Mebusu Fuat Bey'in vurduğunu söylemiş, ama sonra bundan cayıp, Ali Bey'in alt taraftan vurduğunu söylemiş.
   Saat 21'den sonra Gazi Mustafa Kemal Paşa Meclis'e geldi. Halit Paşa'nın yatırıldığı odada bir süre kalıp gitti. Yüzü asıktı..
   Birkaç gün sonra 14 Şubat 1341 ( 1925 ) cumartesi günü yine küçük defterime şunları yazmışım : 'Halit Paşa ölmüş. Sabahleyin istasyona gittik. Naaşını trenle İstanbul'a götürdüler. Nöbetçi olduğum akşamki olay, hayatımın sonuna kadar unutamayacağım pek canlı olaylardan biridir. Savaş meydanlarında birçok kurşun yediği halde ölmeyen adam, önemsiz bir sinirlilik yüzünden yuvarlandı gitti. Hey gidi dünya hey !' "       


Halit Paşa                             Ali Çetinkaya
   

( Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, "Anıların İzinde" 1. Kitap , s. 145 ) 

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK