Sayfalar

903 ) "SOĞUK SAVAŞ"IN ISITTIĞI TÜRKİYE !..

Cuban Missile Crisis ile ilgili görsel sonucu 

1960 yılında Türkiye topraklarına, Türk halkının haberi ve TBMM'nin de onayı olmaksızın, nükleer başlık kapasiteli 15 Amerikan Jupiter füzesi yerleştirilmişti. Türk topraklarına getirilip yerleştirilen bu füzeler, 1962 yılı sonbaharında "Soğuk Savaş" döneminin en büyük krizlerinden birine yol açtı..
Aslında krizin temeli, NATO'nun 1954'de kabul ettiği Kitlesel Mütekabiliyet Stratejisi'ne dayanıyordu. Teşkilatın bu stratejiyle amacı Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği / SSCB önderliğindeki Doğu Bloku'ndan gelebilecek olası bir konvansiyonel ya da nükleer saldırıya nükleer silahlarla karşılık verebilmekti. NATO üyelerinin büyük bir bölümü ABD Başkanı Eisenhower'ın başının altından çıkan bu öneriyi kabul etmişlerse de, ülkelerine nükleer füze yerleştirilmesine izin vermeye niyetli değildi. Bu açık tehdit unsurunu topraklarına taşıyıp kendisini de doğrudan doğruya Sovyetler Birliği'nin açık hedefi haline getirmeyi kabul eden üç ülke oldu : İngiltere, İtalya ve Türkiye..
Türkiye, Adnan Menderes hükümetinin 25 Ekim 1959'da Paris'te imzaladığı gizli bir anlaşmayla nükleer başlıklı 15 Jupiter füzesinin topraklarına yerleştirilmesine izin verdi. "Teknik işbirliği" adı altında tanıtılan anlaşma uyarınca, söz konusu füzeler TBMM'nin onayına dahi ihtiyaç duyulmadan, kamuoyunun haberi olmadan 1960 yılı sonuna kadar Türkiye'ye gelip yerleştirildi..

İlgili resim



Bölgede ezici bir nükleer üstünlüğe sahip SSCB için Türk topraklarındaki 15 nükleer füze, caydırıcı olmaktan çok tahrik edici bir özellik taşıyordu. Zaten füzelerin menzili SSCB'nin en önemli askeri merkezlerinin vurulması olasılığını ihtimal dışı bırakıyordu. Hal böyleyken, SSCB'ye kafa tutan bir stratejinin açık uygulayıcısı konumunda olmak epey riskliydi. Füzeler ABD'nin talebi doğrultusunda yerleştirilmiş olsa da, Washington yönetimi için durum farklıydı. ABD, topyekün bir savaş yerine Sovyet sınırına yakın bir "kanat" ülkesinin topraklarında geçecek sınırlı bir savaş stratejisini tercih ediyordu..
SSCB ile Türkiye arasındaki gerilim 1960 yılı Mayıs ayında farklı bir boyut kazandı. Sovyet topraklarında askeri hedeflerin haritalarını çıkarmak üzere keşif yaparken düşen bir U-2 casus uçağının İncirlik üssünden kalktığı anlaşıldı. Başkan Nikita Kruşçev esti gürledi ve SSCB topraklarında casusluk yapılmasına izin verdiğini düşündüğü Türkiye'ye karşı açık bir tehdit niteliği taşıyan sözler sarf etti. Türkiye, nükleer bir felaketin eşiğine doğru adım adım ilerliyordu..
Uluslararası bir nitelik kazanan U-2 skandalı Türk Dışişleri'nin "alçak profil" sergilemesi sayesinde geçici olarak bertaraf edildi. Ancak Türkiye'nin füze hazırlıkları gizli kapaklı bir şekilde devam etti.. 1962 yılı Temmuz ayına geldiğimizde, Jupiter füzeleri kullanılabilir hale gelmiş, operasyonları gerçekleştirebilecek Türk askerî personeli de eğitilmişti (üstte) ..

Cuban Missile Crisis ile ilgili görsel sonucu

Aynı yılın sonbahar aylarında yeni bir gelişme, krizi kısa süre içinde derinleştirdi. 16 Ekim tarihinde ABD istihbaratı, SSCB'nin Küba'ya Jupiter benzeri orta menzilli füzeler yerleştirmiş olduğunu saptadı. 22 Ekim'de bir açıklama yapan Başkan John F. Kennedy'ye göre, SSCB, Küba'ya Washington ile Panama Kanalı'nı vurabilecek, 1000 mil menzile sahip nükleer başlıklı balistik füzeler yerleştirmişti. O günden sonra ABD donanmasına ait savaş gemileri Küba'yı ablukaya aldı. Amaç bu füzelere ateşleme sistemleri taşıyan Sovyet gemilerinin Küba limanlarına yanaşmasını önlemekti..
Abluka gerginliğin tırmanmasına yol açtı. Başkan Kennedy, Küba karasularına girecek Sovyet gemilerinin batırılacağını ilan etti. Kruşçev bu tehditlere sert bir biçimde karşılık verdi. Dünya kamuoyu tansiyonun düşmesini beklerken, 11 Eylül'de SSCB, Türk topraklarına yerleştirilmiş Jupiter füzelerinden bahsederek, "karşılık vermek"ten söz etti. 
Bu arada, Türk halkı kriz vesilesiyle topraklarında nükleer başlıklı füzeler olduğunu daha yeni öğreniyordu !.. 
Türkiye, TBMM onayını alma ihtiyacı dahi duymadığı bir konuda, uluslararası bir krizin içine çekilmişti. Tıpkı Küba gibi Türkiye'nin de kaderi iki büyük nükleer gücün iki dudağının arasında idi. Uluslararası kamuoyu, SSCB ile ABD'nin, Küba ve Türkiye üzerinden nükleer bir savaş yürütmeye hazırlandıkları ihtimalini ciddiye almaya başladı..

jupiter missiles in turkey cuban missile crisis ile ilgili görsel sonucu

SSCB'nin Birleşmiş Milletler temsilcisi Rizkov, 25 Ekim'de Türk Dışişleri Bakanı Cemal Erkin ile yaptığı görüşmede, Jupiterler'in bir an önce Türkiye dışına çıkarılmasını istedi. Sovyetler, Küba'daki füzeleri ancak Jupiterler'in Türkiye'den çekilmesi karşılığında geri çekeceğini kabul ediyordu. Kennedy buna ilk başta karşı çıktı. Ancak ABD ciddi bir açmazın içindeydi. Sovyet önerisini kabul ederse füzelerini yerleştirdiği ülkeler nezdindeki saygınlığı zedelenecekti. kabul etmemesi durumunda ise sıcak bir çatışma içine çekilmesi kaçınılmaz görünüyordu..
İşin ilginç tarafı, füzelerin çekilmesini Türk hükümeti de istemiyordu. Hükümet Türk topraklarına yerleştirilmiş olan füzelerin sökülmesinin hiçbir biçimde pazarlık konusu yapılmaması yolundaki görüşünü ABD'ye iletmişti. 
ABD'nin aslında SSCB ile pazarlığa hazır olduğu ve krizi yatıştırabileceği bir noktada, Türk basınında hükümeti "kraldan çok kralcı" olmakla suçlayan yazılar da yer almaya başladı..
27 Ekim'de Kruşçev, Jupiter füzelerinin Türkiye'den kaldırılmasını isteyerek, SSCB'nin Türkiye'yi işgal etme niyetinde olmadığını, ABD'nin de aynı güvenceyi Küba için vermesi gerektiğini bildirdi. Kennedy zor durumdaydı. 
Aynı gün Küba üzerindeki bir U-2 casus uçağının (en altta) Sovyetler Birliği tarafından düşürüldüğü haberi geldi. Washington yönetiminin alacağı tutum çok önemliydi. Artık bundan bir adım sonrası diplomasi lisanının bir kenara bırakılıp nükleer silahların diliyle konuşmak olacaktı. O lisan da en çok Türkiye ile Küba'yı yakacaktı..

İlgili resim    Cuban Missile Crisis ile ilgili görsel sonucu

ABD yönetiminin "Şahinler" kanadı tansiyonun dinmesinden yana değildi. ABD Hava Kuvvetleri Komutanı General Curtis Le May (üstte sağda), Küba'daki füze mevzilerinin ivedilikle bombalanmasında ısrarlıydı. Kennedy'nin danışmanlarındaki hâkim görüş ise farklıydı. Onlar, Küba'nın vurulması halinde, Sovyetler'in karşılık olarak Türkiye'yi bombalayabileceğini düşünüyordu. Bombalamasa bile, Türkiye'deki Jupiter füzelerinin kaldırılmasını istemekle kalmayıp, nükleer başlıkla donatılmış 100 uçak ile 20 bin Amerikan askerinin Türkiye'den derhal çekilmesini ve tüm ABD üslerinin kapatılmasını da ısrarla talep edeceklerdi.. Moskova'ya böyle bir ödün verilmemesi halinde Türkiye'nin Sovyetler tarafından girişilecek bir misillemenin kurbanı olması kaçınılmazdı..
John F. Kennedy, krizi çözecek gizli bir plan geliştirdi. Kardeşi ve Adalet Bakanı Robert Kennedy'nin (altta) aynı gün SSCB'nin Washington Büyükelçisi Dobrinin ile gizlice görüşmesini istedi. ABD, Kruşçev'e, Küba'daki füzelerin kaldırılması karşılığında Türkiye'deki Jupiterlerin sökülmesini öneriyordu. Ancak ABD'nin bu girişimi gizli tutulacaktı. Ayrıca öneri SSCB'den gelmiş ve ABD tarafından reddedilmiş gibi davranılacaktı. Pratikte ise aynen uygulanacaktı. Kennedy'nin gayreti, uzlaşma sonrası belirebilecek "ABD yakın müttefiki Türkiye'yi sattı" şeklindeki olası yorumları önlemekti..

Cuban Missile Crisis ile ilgili görsel sonucu


Plan başarılı oldu ve 13 gün süren kriz sona erdi. Savaşın kıyısından dönülmüştü. Türk Dışişleri, pazarlığın Türkiye boyutundan çok sonraları haberdar olacaktı !.. 23 Ocak'ta ABD, Türkiye'ye, Jupiterler'in sökülmesi karşılığında Polaris denizaltılarının yerleştirilmesini önerdi. Türkiye öneriyi kabul etti. Kriz sırasında Başbakan olan İsmet İnönü, olaydan sekiz yıl sonra, "Amerikalılar bize Jupiterler'in demode oldukları için çekileceğini söylediler," diyecekti..
Türkiye'yi ve dünyayı felakete sürükleyebilecek bir kriz kazasız belasız atlatılmıştı..

jupiter missiles in turkey cuban missile crisis ile ilgili görsel sonucu

KAYNAKÇA   :

BASKIN ORAN, "Türk Dış Politikası", cilt 1 ; ŞÜKRÜ ELEKDAĞ, "Küba Krizi ve Türkiye" ; ERNEST MAY - PHILIP ZELIKOW, "The Kennedy Tapes : Inside the White House during the Kuban Missile Crisis"

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK