Sayfalar

919 ) OSMANLI'NIN DOĞA BİLİMCİSİ : "MACARLI MİRALAY ABDULLAH BEY" !..

macarlı miralay abdullah bey ile ilgili görsel sonucu    macarlı miralay abdullah bey ile ilgili görsel sonucu

Türk bilim tarihine "Macarlı Miralay Abdullah Bey" adıyla geçmiş bir bilim adamıdır Hammerschmidt.. 1800 yılında Avusturya'nın Viyana şehrinde dünyaya geldi. Doğduğunda kendisine Karl Eduard adı verildi. Babası, Transilvanya (Macaristan) doğumlu bir maliye memuru olan Anton Hammerschmidt idi..
Viyana Akademisi'nde felsefe öğrenimi gördükten sonra doğa bilimleriyle ilgilendi. Mineroloji, Jeoloji ve Fosil Bilim Dalı'nda uzmanlaştı ; Viyana'da bir ziraat dergisi çıkardı. Doğa bilimlerinden "entomoloji / böcek bilimi" alanında ün kazandı ve dönemin önemli bilimsel dergilerinden "Gazette Agronomique"te yazılar yazdı. Entomolojideki uzmanlık alanı, böceklerin metamorfozu (başkalaşımı) üzerinedir. 1830-1832 yıllarında Breslav ve Viyana'da dünyadaki her sınıftan binden fazla böceğin metamorfozunu sergilemiş ve bu girişimiyle Breslav Leopoldina-Carolina İmparatorluk Akademisi tarafından ödüllendirilmiştir...
Siyasetle de ilgilendi. 6 Ekim 1848 tarihinde Macarların başlattığı "Viyana Ayaklanması"na katıldı. Ayaklanma 31 Ekim 1848'de bastırılınca, Polonyalı Josef Bem (altta sağda) ve bazı arkadaşları ile birlikte Macar ordusuna katılıp Transilvanya Savunması'nda (altta solda) savaştı. Yenilgi sonrası, hayatını kurtarabilmek için arkadaşlarıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu'na sığındı. İşte Karl Eduard Hammerschmidt'in "Abdullah Bey" olma öyküsü de burada başlıyor..

karl eduard hammerschmidt-transilvania defence ile ilgili görsel sonucu    

Hammerschmidt İstanbul'da önce Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'ye atandı fakat Avusturya Sefaretinden gelen yoğun baskılar üzerine Şam'daki bir askeri hastaneye miralay rütbesiyle tayin edildi. Bu dönemde Müslümanlığı kabul etti ve Abdullah adını aldı. 1855'de Kırım Savaşı'nın bitmesine doğru İstanbul'a çağrıldı ; önce Gülhane, ardından da Haydarpaşa Hastanelerinde çalıştı..
Bu dönemde İstanbul civarından topladığı 1200 kadar fosil ve taştan oluşan koleksiyonunu Paris Doğa Tarihi Müzesi'ne hediye etti. Buldukları arasındaki yeni bir türe "Cryphaeus Abdullahi" adı verildi ve böylece Abdullah Bey dünya bilim literatürüne girdi..

   

Abdullah Bey, bugünkü Türk Kızılayı'nın (Hilal-i Ahmer Cemiyeti) kuruluş çalışmalarında da rol aldı. Yani, Kızılay'ın kurucularındandır da..
1870'de Tıbbiye Mektebi bünyesinde bir "Doğa Tarihi Müzesi" kurmakla görevlendirildi. Aynı kurum bünyesinde 1839'da bir "Doğa Müzesi" kurulmuştu ancak 1848'de çıkan Beyoğlu Yangını'nda her şey yok olmuştu. Dr. Abdullah Bey, 1870 yılında yeni bir doğa tarihi koleksiyonu oluşturmaya girişti. Avrupa'daki doğabilimcilerle temasa geçerek İstanbul'a çok sayıda örnek gönderilmesini sağladı. 1871 yılında Türkiye'nin öğrencilere ve halka açık ilk "Doğa Tarihi Müzesi"ni hizmete açtı (altta).. 
Bu önemli müze Türk bilim tarihinde çığır açmış, tıp ve biyoloji öğrencilerinin eğitiminde büyük hizmetlerde bulunmuştur. O yıllarda bir doğa tarihi müzesi kurmak gerçekten önemli ve öncü bir tavır olarak dikkat çekiyor. Üstelik Paris, New York, Londra gibi kentlerdeki çağdaşlarıyla aynı yüzyıl içinde açılıyor. Abdullah Bey'in bunda büyük payı var. Avrupa'daki kişisel saygınlığını kullanarak Viyana'dan 27 sandık eser ve 249 kitap getirtiyor. Bu sandıklarda 12 bine yakın örnek mineraloji, 3 bine yakın örnekli bitki, 5.900 böcek ve 2.500 kadar zooloji fosili bulunduğu kayıtlarda mevcuttur. Üstelik yol masrafları dışında Osmanlı Devleti'nden hiçbir maddi destek istemeden yapıyor bütün bunları..  
Tıbbiye'ye bağlı olarak hizmet veren bu müze, daha sonra Fen Fakültesi Jeoloji Bölümü'ne devrediliyor. Ama ne yazık ki ilk açılan müze gibi o da bir yangınla tamamen kül oluyor. Tarihe "Büyük Vefa Yangını" olarak geçen yangın, Abdullah Bey'in elleriyle kurduğu ikinci Doğa Müzesi'nin sonunu getiriyor. Abdullah Bey'in binbir emek ve zaman harcayarak Türkiye'den ve yurtdışından gelen örneklerle oluşturduğu bitki ve böcek koleksiyonu alevler arasında ne yazık ki kayboluyor. Bir daha da aynısı oluşturulamıyor. Bugün bu ölçekte bir Doğa Tarihi Müzesi hâlâ yoktur..

le musée d'histoire naturelle d'ecole imperiale constantinople ile ilgili görsel sonucu    

Dr. Abdullah Bey, 1874 yılının yaz aylarında Üsküdar-İzmit arasında yapılacak tren hattı için çalışırken fenalaştı. 30 Ağustos 1874 günü hayatını kaybetti. Öldükten sonra başına gelenler başka bir üzüntü kaynağıdır. Cenazesi Eyüp'te Defterdar Camii'nin kabristanına defnedildikten sonra, yol genişletme çalışmaları nedeniyle başka bir yere nakledildi. Ancak aynı mezar 1994'de başlatılan yeni bir yol yapım çalışması sırasında tamamen kayboldu. Kızılay, tepkiler üzerine, bölgeye sembolik bir mezar taşı yaptırmış olsa da, Türk bilim tarihine böylesine büyük katkılarda bulunmuş bir bilim insanının üzerinden şu anda arabalar geçiyor !..

  

MURAT ERDİN'İN "DÜNYA HÂLÂ BÜYÜK YAŞAM HÂLÂ KISA" ADLI KİTABINDAN ALINTIDIR..

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK