Sayfalar

7 ) ALIŞKANLIKLAR

   Tarih yazarı Peçevi' nin ifadesiyle, " sefa sofrasındaki dört yastık," tütün, kahve, afyon ve şaraptı...
   Tütün, 1601 yılında İngiliz tacirler tarafından Amerika'dan getirilmişti.Önceleri yasaklandı ama 1647 yılında şeyhülislam tarafından serbest bırakıldı.
   Tütün çubukları bir el uzunluğundaydı ve dört parçadan oluşurdu. Rengarenk boyanmış parlak çubuklar üzerinde Türkçe yazılar olurdu. Çubuğun başı veya lülesi tahta, pişmiş kil veya su mermerindendi. Çubukların deri kaplama olanlarını çoğunlukla tiryakiler kullanırdı.
   Nargile ise ilk defa 1400' lü yılların sonlarında Hindistan'da icat edilmiş ve Narçil denilen büyük Hindistan cevizi kabuğundan yapılmıştı. Sonradan Mısırlılar kamış sokulmuş kabaklarla haşiş içmeye alışık olduklarından orada çok itibar görmüş ve adına da (Mısırlılar "C" harfini "G" ile ifade edebildiği için) Nargil denilmiştir. Sonra İranlılar da kabullenerek "büklüm yılan" anlamında Marpiç demişlerdir.
   Eski nargile tiryakilerine göre, nargile içmenin dört kuralı vardır :
1. Maşa ..tömbekideki ateşi idare eder
2. Meşe..yanan kömürün kalitesini ifade eder
3. Köşe..nargile içilecek rahat mekanı ifade eder
4. Ayşe..hizmet edenin becerisidir.

   Kahve,16.yüzyıl ortasında Yemen'den gelmişti. İlk kahvehane 1554 yılında iki Suriyeli müteşebbis tarafından  İstanbul'da açıldı. ( Londra ve Paris yaklaşık yüz yıl sonra kavuşacaklardı. ) Suriyeli ortaklar üç yıl sonra memleketlerine dönerlerken küçük çapta bir servet vardı yanlarında..
   17. yüzyıla gelindiğinde artık kahve günün her saatinde içilir olmuştu. "İbrik" denen kulplu güğümlerde kaynayan suya kahve eklenir, pişince hemen ateşten çekilerek porselen fincanlara konulur ve tahta bir tepside ikram edilirdi. Ara sıra içine karanfil ve kakule de konduğu oluyordu. Seyyah Thévenot' ya göre bu baharatlı karışımın tadı çok güzeldi.
   Kahvehanede birisi bir tanıdığına rastladığında, kahveciye "caba" diyerek ondan para almamasını sağlar yani ona ikram etmiş olurdu. Bu,nezaket kuralıydı.
   Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşayan yabancılar, o devirde Avrupa' da pek bilinmeyen kahvenin, "içkinin yaptığı baş dönmesini önlediği gibi, uyuklamaya da engel olduğunu ve 1-2 fincan kahve içince bütün gece çalışabildiklerini " Avrupa' daki yakınlarına yazıyorlardı..

   Afyon, İslamiyette yasak olmasına rağmen, Süleymaniye Camii' nin yanındaki bir sokakta satılırdı. Tiryakiler her gün batımında afyon haplarını almak üzere, mezar kaçkınları gibi titreye sendeleye burada toplanırdı.
   Sultan'ın afyonu ise esans ve inci tozu ile karıştırılırdı !...

   Gelelim alkole..Alkol yasağı İstanbul' da en az uyulan Müslüman geleneğiydi. Yahudiler şarabı Almanya ve İspanya' dan ithal ederlerdi. Bununla beraber en fazla rağbet görenler, Girit ya da Sisam gibi Ege adalarında üretilen ve klasik çağlardan beri pek makbul olan tatlı şaraplardı. Köprülü Fazıl Ahmed Paşa, genç yaşta ölümüne yol açan şarap düşkünlüğünü Girit' in fethinden sonra dinlendiği Sakız Adası' nda edinmişti..
   İçki ayrıca, bilindiği kadarı ile, 2. Selim, 4. Murad, 2. Mahmud ve Abdülmecid gibi padişahların da sonunu hazırlamıştır.
   Aslında " Müselles " denen bir içki vardı Osmanlı' da. Üzüm suyu kaynatılarak üçte ikisi buharlaştıktan sonra elde edilirdi.1554-1562 yılları arasında elçi Busbecq  gözlemlerine göre müsellesin nasıl yapıldığını anlatır :
" Anlatmadan geçemeyeceğim bir içki vardır. Üzümleri alırlar, iyice ezerler ve tahtadan bir kaba koyarlar. Üzerine sıcak su dökerler ve iyice karıştırırlar. Sonra bu kabın üzerini iyice örterler, iki gün mayalanması için bırakırlar. Eğer mayalanma olayı uzun sürerse biraz şarap ilave ederler. Böylece üç veya dört gün içinde, bilhassa bol karla soğutulursa, pek lezzetli bir içki olur. Buna Arap Şerbeti derler."
   Müselles yapıldıktan üç veya dört gün sonra içilmezdi, çünkü bekletildiğinde dinen yasak olan şarap kadar etkili ve alkollü olurdu. Ebussuud Efendi' ye göre şarap gibi içilmesi haram sayılmıştı.
   18. yüzyılda İran' da görevli bir Osmanlı sefiri, " Türkiye' de deryaları içerdik, İran' da fincanla çay içiyoruz," diye hayıflanıyordu..
   İlk rakı fabrikası ise 1912' de İzmir Halkapınar' da açıldı.
   Atatürk rakıya " paşa gıdası " dermiş. Bunu da halen okumakta olduğum, Emine Uşaklıgil' in " Benim Cumhuriyet' im" adlı kitabından öğrendim ; başka birçok yeni bilgi ile birlikte..  

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK