Sayfalar

8 ) ORTAYA BİR KARIŞIK

   1699 Karlofça Barış Antlaşması'nın imzalanmasının ardından, Fransa sefiri olarak, Monsieur de Chateauneuf' un yerine Marquis de Ferriol geldi. Yeni sefir 1690' larda, Avusturyalılara karşı seferler sırasında Osmanlı ordusuna hizmette bulunmuştu. Fransızların zayıflayan itibarını yeniden güçlendirmeye yönelik umutları l'affaire de l'épée ( kılıç olayı ) yüzünden suya düştü.Chateauneuf, muhtemelen halefinin gururuyla oynamak için, Sultan' ın yanına belinde hançeriyle çıktığını yazmıştı. Feriol bunun üzerine, 5 Ocak 1700 günü Sultan tarafından kabul edildiğinde, sanki Versailles' da bir saray mensubuymuş gibi kılıç takmakta ısrar etti-halbuki Osmanlı sarayında veziriazam dahil hiç kimse sultanın huzurunda silahla bulunamazdı.
   Sefir, Veziri Azam' la yemeğini yedi, üzerine bir kaftan geçirdi ve taht odasına doğru yürümeye başladı. Baştercüman Mavrokordato, titreyen bir sesle kendisinden kılıcını çıkarmasını rica etti. Feriol, eğer kılıcını almaya kalkışan olursa kanının son damlasına kadar dövüşeceğine yemin ediyordu. Hükümdarının ve şehrin tüm sefirlerinin onurunu savunuyor gibi görüyordu kendisini. Veziri Azam Amcazade Hüseyin Paşa'nın yanıtı, saray mensuplarının çağlar boyu korudukları geleneği dile getiriyordu : " Sağlam düzenlere sahip saraylarda adetlerin suistimal edilmesine izin verilmez." Muhtelif rütbelere sahip Osmanlı yetkilileri yaklaşık bir saat kadar, daha önce hiçbir Fransız sefirinin kılıç taşımadığı konusunda kendisini ikna etmeye çalıştılar. Ferriol, Nuh diyor, peygamber demiyordu. Eğer bir sefirin itibarı ve Fransa Kralı' nın emirlerinin uygulanması tehlikede ise, yaşamının hiçbir önemi yoktu. Edirne' den özellikle kendisini kabul etmek üzere gelmiş olan Sultan, birkaç metre ötede, taht odasında bekliyordu.
   Sonunda Veziri Azam bir hileye baş vurarak, Ferriol 'ya taht odasına girebileceğini bildirdi. Taht odasına uzanan antrede yürünürken, baş kapı muhafızı kılıcı kapmak üzere sefirin üzerine çullandı ve midesine yumruğu yedi. Normalde son derece sessiz olan Babü' s-Saade kavga sesleriyle çınlıyordu. Ferriol öfkeyle bağırıyordu Mavrokordato' ya: "Devletler hukukunu böyle çiğniyorsun demek sen. Dost muyuz biz, düşman mı ? " Korkudan ve çaresizlikten tir tir titreyen Mavrokordato, "Dostuz" dedi, "ama içeri kılıçla giremezsin.. içinde yaşadığın ülkenin örf ve adetlerine uygun davranmak zorundasın." Sonunda, baş akağa sefire geri dönmesini söyledi. Sefir ve maiyetindekiler kaftanlarını çıkardılar,hediye olarak getirdikleri saat ve ayna alındı ve kalabalık sokaklar boyunca yürüyerek Fransız sefaretine döndü. On bir yıl sonra ülkesine dönene kadar, Ferriol bir daha saraya gelmedi..

( Bonnac ; Ferriol'dan XIV. Louıs' ye 8 Ocak 1700 tarihli mektup ;La Motraye, I. ; Piton de Tournefort,I. )

*    *    *   *   *    *    *     *    *
   I. Dünya Savaşı'ndan önce, Beyoğlu Mutasarrıfı olan Tahsin Bey' e haber verirler.Rusya Büyükelçisi Büyükdere rıhtımı üzerine dikilen telefon direklerinden sefarethane karşısına düşenlerin hemen kaldırılmasını ister. Yoksa kavasları ile söktürüp denize attıracağını söyler. Yüreğinin yumuşaklığına getirip izin almak imkanı olup olmadığını bir denemek için Mutasarrıf elçilik binasında sefir hazretlerini görmeye gitmiş. Kapıdan girdiğinde, sefir merdivenlerden inmekte imiş :
  -"Kimdir bu adam ?" diye sormuş.
  -"Beyoğlu Mutasarrıfı imiş, sizden bir ricada bulunmaya gelmiş," derler.
  -"Beyoğlu Mutasarrıfı' nın benimle ne münasebeti var ? Bir diyecekleri varsa sadrazamları gelir konuşur, öyle söyleyin," der ve Tahsin Bey' i geri çevirir.
   Mütareke günlerinde Tahsin Bey evinde kızına Fransızca dersi vermek için Rus muhacirleri arasından ucuzca bir hoca aradığı zaman kimi bulsa beğenirsiniz ? Kendisini kapı eşiğinden kovan, bir zamanların anlı şanlı Çarlık Rusyası Büyükelçisi Nikolay Çarikov ve eşi !... Dersi eşi vermektedir. Kibarlık edip olayı hatırlatmaz bile..

( Falih Rıfkı Atay, " Çankaya " )

*   *   *   *   *   *   *   *
   En güçlü ve en ayrıcalıklı Osmanlı kadınlarının bile kıskançlığın pençesinde kıvrandıkları zamanlar olurdu. 19. yüzyılın büyük ıslahatçılarından 2. Mahmud' un kızı Adile Sultan, Mehmed Ali Paşa adlı bir subayla evliydi. Birbirlerini seviyorlardı. Günlerden bir gün, Haliç' te "Avrupa'nın tatlı suları" diye bilinen ve pek revaçta olan mesire yeri Kağıthane'de, Adile Sultan, Mehmed Ali Paşa'nın dikkatini çeker. Paşa, koyu renk peçe içindeki kadının kim olduğunu anlayamaz ve ayaklarının dibine parfüme batırılmış mendilini bırakır. Mendilini aynı gece yatağında, uyumakta olan karısının yanındaki yastığın üzerinde bulur.
   Bir başka seferinde de, Adile Sultan uzak bir camiye namaza gider. Yol üzerinde biraz dinlenmek amacıyla büyük bir malikanenin kapısını çalar ve içeri buyur edilir. Kendisine kahve ve şerbet ikram eden ev sahibesinin adını sorar. Kadın, Mehmed Ali Paşa' nın karısı olduğu cevabının verir.Adile Sultan bu tarihten sonra inzivaya çekilmiş ve kahır yükü gittikçe artan şiirler yazmıştır. 1898'de öldüğünde, kocasının yanına gömüldü. Paşa'nın sadakatsizliğine dair aralarında tek bir konuşma geçmemişti...

( Bobovi ; Tijen Özdoğancı, "The Ballad of Adile Sultan" ; L. Thouvenel, " Troıs Années de la Question d' Orıent,1897" )

*   *   *   *   *   *   *   *
   İngilizlerin Türk kumaş dokuma ve boyama sırlarını çalma çabalarının 1583' ten başlayıp, kesintisiz 300 yıl sürdüğünü, 1800' lerde dünya tiftik yünü tekelini Türklerin elinden almak üzere, Türkiye'den damızlık tiftik keçileri kaçırıp Afrika'da çoğalttıkları Sadri Etem Ertem' in 1930 / 1931 'de yayımlanan "Çıkrıklar Durunca" adlı kitabında işlenmiştir.
   1711 yılında güneybatı Almanya'da Pfalz bölgesinde bir Ankara keçisi çiftliği kurma girişimi keçilerin iklime uyumsuzluğu nedeniyle başarısız olurken, 1740'ta Ankara keçisinin İsveç'e götürülme girişimi önlenmiş ve 1778' te Venedikliler Ankara keçisi besiciliğinde, yine iklim uyumsuzluğu nedeniyle düş kırıklığına uğramışlardır.
   Osmanlı, dünyanın en pahalı tiftik kumaşı tekelini kıskançlıkla koruyor, yabancıya işlenmemiş ham madde ve damızlık keçi satmamakta diretiyordu. İngilizler Osmanlı tiftik tekelini kırmak için gizlice kaçırmayı planladıkları damızlık Ankara keçilerinin dünyada uyum sağlayabileceği iklimi araştırmış ve bu keçilerin Ankara' dan başka Güney Afrika' da yaşayabileceklerini saptamışlardı. 1830' larda, içinde 12 teke ve bir anaç bulunan bir kafile başka bir kıtaya, Afrika' ya varmak için açık denizlere yelken açmış, ancak bu on iki tekenin yolculuktan önce Osmanlılar tarafından kısırlaştırılmış olduklarının  farkına varılamamıştı. Osmanlı çok kötü alay etmişti İngiliz damızlık avcılarıyla...
   1838 Baltalimanı Antlaşması'ndan sonra, İngiliz Albay Handerson Ankara'dan seçtiği damızlık tiftik keçilerini Güney Afrika' da özel olarak kurulan İngiliz çiftliklerine götürmüş, çoğaltmış ve böylelikle 1856' ya gelindiğinde İngiltere, Osmanlı' nın 1838'e kadar kıskançlıkla koruduğu tiftik kumaşı tekeline son vermişti.
   "Gavura damızlık vermek uğursuzluktur." İşte böyle der Türkmenler ve direnirler vermemek için. İngiliz misyonerin elinde padişah fermanı vardır. Osmanlı zabitleriyle birlikte zorla almaya kalkar damızlıkları.
   Türkmenler padişah fermanına ve zabitlere de karşı çıkıp damızlık tiftik keçisi vermemek için silaha sarılırlar. Haber duyulur ve silahlanan Türkmenlerin sayısı on binleri bulur. Osmanlı İngiliz'e damızlık vermeyen Türkmenlerin üzerine ordu gönderir. Üç yıl süren direniş kanla bastırılır ve İngiliz' e istediği damızlık Ankara keçileri verilir. İngiliz, isyancıların dinmeyen öfkesinden korunmak için Tiftik keçilerini siyaha boyayarak kaçırır o topraklardan ve limana ulaşıp Güney Afrika'ya doğru yola çıkar.

( Cengiz Özakıncı, "Türkiye' nin Siyasi İntiharı, Yeni Osmanlı Tuzağı "
    

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK