Sayfalar

247 ) OSMANLI'YI MALEN ÇÖKERTEN SAVAŞ !..



   Kırım Savaşı aslında hem bir Rus saldırısı hem de bir İngiliz-Fransız kışkırtması sonunda başlamıştır. 1774 yılındaki Küçük Kaynarca Antlaşması ile, Rus Çarı'na Osmanlı'nın Ortodoks tebaasının koruyuculuğunun verilmesiyle doruk noktasına ulaşan Rus-İngiliz rekabeti, araya Fransızların da girmesiyle, Kırım Savaşı'na yol açmıştır. Anlaşmazlık konusu da çok ilginçtir : Günümüzdeki küresel terörün kaynağı olan Ortadoğu sorunu ve Kudüs'ün yönetimi yatar Kırım Savaşı'nın altında.
   Osmanlı İmparatorluğu Kudüs'teki hizmetlerin görülmesinde Katolik Hıristiyanlarla Ortodoks Hıristiyanlar arasında bir denge gözetmektedir. Rusya bu hizmetler konusunda Ortodokslara haksızlık edildiğini öne sürer ve belli ayrıcalıkları ister. Fransa ise bu hizmetlerin Katolikler tarafından yerine getirilmesinde ısrarlıdır. İki ateş arasında kalan Osmanlı, bu yerlerin Müslümanlar için de mukaddes olduğunu belirtir ve hizmetlerin Müslümanlar tarafından yerine getirilmesine karar verir.
   İşte bu noktada Osmanlı'nın paylaşılması anlamını taşıyan "Doğu Sorunu" fiilen gündeme gelir ; Rusya, İngiltere'ye Osmanlı İmparatorluğu'nun paylaşılmasını önerir. Hatta meşhur "Hasta Adam" deyimi de bu öneride dile getirilir. Rusya'nın Güneye inmesinden çekinen İngiltere bu gizli öneriyi Osmanlılara haber verir. Sonunda Rusya, kutsal yerlerin yönetiminde Ortodokslara öncelik verilmesi isteğini bir ültimatom ile Osmanlı İmparatorluğu'na bildirir. Osmanlı'nın buna yanıtı, Ortodoksların konumlarının Fatih ve Kanuni fermanlarıyla belirlendiği ve bu fermanların dışına çıkılamayacağı biçiminde olur. Bu karar Rus ültimatomunun reddi anlamına gelmektedir. Rus Çarı bu yanıta "Sultan'ın elini yanağımda hissediyorum" diyerek tepki verir ve savaş başlar..
 
   Kırım Savaşı, tarihe geçmiş pek çok "ilk"in kaynağı olur. Örneğin ünlü "Lambalı Kadın" Florence Nightingale, bu savaşta hemşirliğin simgesi haline gelir. Fotoğraf makinesinin ilk kez kullanıldığı savaş da Kırım Savaşı'dır.
   Bu savaşın en ilginç yönlerinden biri de, daha Fransız ve İngilizler savaşa girmeden önce, Rusların Sinop'ta 12 gemilik Osmanlı filosunu basıp gemileri batırması, kenti yakıp yıkmasıdır. Bu baskında 6 tane de ticari gemi batırılmış, 2000'den fazla Osmanlı askeri şehit olmuş, 2500 ev oturulamayacak hale gelmiş, sivil halktan da ölenler olmuştur.. Baskın Avrupa basınında büyük yankılar uyandırmış, Fransa ve İngiltere'nin savaşa girmesi kolaylaşmıştır.
   Mustafa Reşit Paşa'nın bilhassa eski gemilerden oluşan bir donanmayı Sinop'a gönderdiği, bunun, Fransa ve İngiltere'yi savaşa sokmak için bir oyun olduğu rivayet edilir.. Ya da ; İngilizlerin Osmanlı'yı Rus savaşıyla oyalarken Hindistan'daki Müslüman Gürganiye (Babürler) Devleti'ni ortadan kaldırdıkları ve Hindistan'a tümüyle el koydukları da öne sürülen yorumlardan biridir.. Kırım Savaşı'nın hiç üzerinde durulmayan bir sonucu da ; bu savaş dolayısıyla Ege adalarına ve Anadolu'ya gelen İngilizlerin arkeolojik yağmayı hızlandırmış olmalarıdır !..
  
   Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl başına kadar kesinlikle dış borç almamıştır. İlk defa, 1828'deki Osmanlı-Rus savaşından sonra yapılan anlaşma gereği, Osmanlı, Rusya'ya çok ciddi bir maddi tazminat ödemek zorunda kalmıştır ; bundan dolayı da para bulması gerekmektedir. Bunu fırsat bilen İngiliz ve Fransız sermayedarlar hemen devreye girerek, Osmanlı'yı borçlandırmak için özel bir gayret içerisine girmişlerdir.
   Osmanlı Devleti'nin borçlanma serüvenini anlatan İngiliz diplomat David Urquhart der ki : "Osmanlı Devleti'ni borçlandırma görevi bana verildi. İngiliz sermayedarlarının ve bana verdiği talimat şu şekildeydi : Mutlak surette İstanbul'a git ve sana teklif ettiğimiz borçları, Osmanlı yöneticilerine kabul ettir !.. İstanbul'a geldim. O gün, maliyeden sorumlu olan nazır Akif Paşa idi. Ben, çok ısrar ettim ; Osmanlı Devleti'nin büyük bir tazminat ödemek zorunda kaldığını ve kendilerine dış borç vermek istediğimizi söyledim. Akif Paşa bana dedi ki : Ben, böyle tarihi ve milli bir felaket karşısında, sizin uzattığınız borcu almayacağım. Ben, halkıma müracaat edeceğim, halkımdan fedakarlık isteyeceğim ; ama size borçlanmayacağım. Ben, halkımın etiyle, dişiyle, tırnağıyla kazandığı paraları size faiz olarak ödeyemem. Benim dinim, benden sonraki nesilleri borçlandırmayı men etmiştir, dedi ve kesin bir dille reddetti."
   David Urquhart daha sonra, Osmanlıları, Türkleri tanıdıktan sonra, çok ciddi ve gerçekten samimi bir Türk dostu olmuştur. İngiltere'de "Türkofiller" denilen grubun başını çeker. Ayrıca, "Foreign Affairs Committee" adı altında, İngiltere'de 21 şubesi olan Türk dostu komiteler kurar ve Sultan Abdülmecid'den başlamak üzere, Abdülaziz'e ve Abdülhamid'e mektuplar yazarak Osmanlı'nın dış borçlanmasının ne tür mahzurlar içerdiğini uzun uzadıya anlatır.
 D.Urquhart


   3 Temmuz 1853'de Rusya'nın Eflak-Buğdan topraklarına saldırmasıyla başlayan savaşa, son derece karmaşık ilişkiler sonucu 1854'de, Fransa ve İngiltere de girer ve Osmanlı, 1854 yılında, tarihinin "ilk" borcunu alır : 2,57 milyon Osmanlı lirası !.. Bu borç yetersiz kalınca 1855 yılında 5,64 milyon daha...
"Dış borç sarmalı" artık başlamıştır. Bu sarmal imparatorluğun iflasına kadar sürecektir. Bu tarihten sonra alınan borçlar ya eski borçların ödenmesi ya da 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı gibi savaşların ve yenilgilerin finansmanı için kullanılır. Yalnızca 1870 yılındaki 10,5 milyon liralık borç Rumeli Demiryolu'nun inşası için alınmıştır ama bu miktar iflasın gerçekleştiği 1881 yılında 237 milyon liraya ulaşan borç miktarı içinde "devede kulaktır"...
   Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılış tarihi, Borçlar Yönetimi'ni yani Düyun-u Umumiye İdaresi'ni kuran "Muharrem Kararnamesi"nin ilan edildiği gündür : 20 Aralık 1881..      
   Batılı ülkelerin alacaklılarından tarafından kurulan Düyun-u Umumiye-i Osmaniye Meclisi ; İngiliz, Hollandalı, Fransız, Alman, İtalyan, Osmanlı ve öncelikli alacaklılar temsilcilerinden oluşan yedi kişilik bir kuruldu.. Yönetim, bugünkü İstanbul Lisesi binasında çalışıyordu.
   Bütçenin üçte birinden fazlasını oluşturan tütün, tuz, ipek, içki, pul ve av vergilerine el konmuştu. Bu vergiler toplanması en kolay ve güvence altında olan vergilerdi. Düyun-u Umumiye memurları, yanlarında jandarmalar köylünün tarlasındaki ürüne el koyarak gerekli tahsilatı yaparlardı.
   Düyun-u Umumiye Meclis'i üyeleri, yılda 2.000 İngiliz lirası maaş alırlardı. İstanbul'da oturanların maaşı 1.200 İngiliz lirasıydı. Osmanlı Devleti kendi memurlarına para ödeyemezken, Düyun-u Umumiye'de çalışanlar, maaşlarını düzenli bir şekilde alırlardı, çünkü borç ödemeleri, yapılan tahsilattan masraflar düştükten sonra yapılırdı.
   Rivayet edilir ki, aileler Osmanlı Devleti katiplerine kız verirken nazlanır, ama damat adayı Düyun-u Umumiye'de çalışıyorsa, evlenmeye derhal izin çıkardı !..  

       

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK