Sayfalar

316 ) HİNT MÜSLÜMANLARI !..

  

   Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlıların izlediği pan-İslamizm politikası ve cihad ilanı, dünya Müslümanları arasında beklenen ilgiyi görmedi. Batılı imparatorlukların sömürgelerindeki Müslümanlar, Osmanlılara karşı Hristiyan bayrakları altında savaştı. Ama bu durum, İstanbul'daki hilafet kurumunun, bağımsız devletlere sahip olmayan Müslümanlar için bir bağımsızlık simgesi ve umudu olduğu gerçeğini değiştirmiyordu. Bu, özellikle Hint Müslümanları bakımından daha belirgindi. İstanbul'un işgali ve egemen hilafet kurumunun varlığının tehlikeye girmesi üzerine Hint Müslümanları arasında Anadolu hareketine karşı bir sempati belirdi ve bu destek "Hilafet Hareketi" adıyla somutlaştı. Bu hareketi yönlendiren ve merkezi Bombay'da olan bir "Hilafet Komitesi" kuruldu.Hilafet Komitesinin başkanlığına M.Chotani seçildi. Hilafet Komitesi bazı önemli durumlarda "Tüm Hindistan Hilafet Konferansı" adı altında toplantılar düzenledi. Bu toplantıların ilki kasım 1919 gibi erken bir tarihte yapıldı.
   Hilafet Hareketini yönlendiren liderlerin temel amacı İngiltere'ye karşı bir eylem düzenlemek ve böylece bağımsızlığa giden yolda bir basamak daha çıkabilmekti. Harekete adını verse de Hilafetin kurtarılması sadece görünürdeki amaçtı. Nitekim, Hilafet kaldırıldığında bu liderlerin Ankara'ya bakışı değişmeyecektir..

  

   İngiltere Başbakanı Lloyd George'un mayıs 1918'de "Halifenin egemenliğinin - en azından Türklerin çoğunlukta bulundukları bölgelerde - savaş sonunda zarar görmeyeceği"ne ilişkin olarak Hint Müslümanlarına verdiği sözünü tutmayacağının anlaşılması üzerine, Hint Müslümanlarının tepkisi başladı. Chotani'den başka İsmailiye mezhebinin kutsal lideri ve gelecekteki Pakistan'ın ilk cumhurbaşkanı olacak Muhammed Ali Cinnah da bu tepkiyi dile getiren liderlerin başında geliyordu. Müslüman liderler ya Hindistan İşleri Bakanı Montague'ye veya doğrudan Londra'daki Dışişleri Bakanlığı'na isteklerini bildiriyor ve aksi durumda Hindistan'da isyan çıkarma tehdidinde bulunuyorlardı. Hilafet hareketinin istekleriyle Ankara hükumetinin istekleri arasında her konuda paralellik vardı. Hilafet hareketi, o dönemde Hindistan'ın gündeminde daima ilk sıraları aldı. Yunanlıların İzmir'e asker çıkarmasından bir gün önce Hilafet Komitesinin Bombay'da düzenlediği mitinge katılanların sayısı on binden fazlaydı..

 

    Hilafet hareketinin birincisi sadece Hindistan'la ilgili olmak üzere dört önemli sonucu oldu :

1- Hindistan'da Hindu-Müslüman ayrımına katkıda bulundu. İngiliz emperyalizmine karşı Kongre Partisi çatısı altında Hindularla birlikte mücadele eden Hint Müslümanları, hilafet kurumunu yaşatmayı hedef alan bu hareketle, ülkede çoğunluğu oluşturan Hindulardan farklı olduklarını vurgulamış oldular. Ama, olası bir parçalanmayı görebilen Gandi, hilafet hareketini tümüyle destekledi ve Hinduların da bu konuda İngiliz emperyalizmine karşı mücadele etmesini sağladı. Buna rağmen, hilafet hareketinde yer alanların çoğunluğunu Hint Müslümanları oluşturdu..

2- Londra'da Türk lobisi oluştu : Montague, Hilafet Komitesinin Hindistan'da bir sorun çıkarmaması için Kemalist tezlerin savunucusu haline geldi ve Londra'daki kabine toplantılarında onun raporlarında göz önüne alındı. Londra'nın Hindistan konusundaki endişelerinden rahatsız olan Venizelos bile, Montague'nün Londra'da yarattığı etkiyi azaltmak ve Hint Müslümanlarını tatmin edebilmek için "Türkler İstanbul'dan çıkarılsa bile hilafet kurumunun Vatikanlaştırılarak İstanbul'da kalmasını" önerme ihtiyacını duydu.
   Hilafet hareketinin yarattığı etki, Avam Kamarasında ve İngiliz gazetelerinde de görüldü. Hükumetin "İslam" politikası sık sık Avam Kamarasında ve gazete makalelerinde eleştirildi. Böylece, Ankara aleyhtarı politika izleyen Londra Hükumeti üzerindeki hilafet hareketinin baskısı daha da arttı. Son Yunan askerinin Anadolu'yu terk etmesinden bir gün sonra, yani 19 eylül 1922'de, İngiliz gazetelerinde yayımlanan "Hilafet Komitesinin İngiliz Kamuoyuna Açık Telgrafı", söz konusu baskının ne kadar önemli olduğunun bir göstergesiydi : "Hindistan Müslümanları Kemalist zaferden dolayı sevinç içindeyken, İngiliz hükumetinin Türkiye'yle olası bir başka savaş nedeniyle sömürgelerinden yardım istediğine ilişkin haberler duyulmaktadır. Allah korusun ! (...) Bu haberin Hindistan halkında uyandırdığı dehşeti ve tepkiyi kelimelerle ifade etmek mümkün değildir. (...) milyonlarca Hint Müslümanı (...) Türk kardeşlerine yardım etmek için (...) gönüllü olmaya hazırdır."  

3- Fransa üzerinde uyarıcı etkisi oldu : Fransa kendi sömürgelerinde benzer akımların çıkma olasılığından endişe etmeye başladı. Ankara'ya karşı izleyeceği politikada, bu politikanın kendi sömürgeleriyle ilişkisini ne yönde etkileyebileceğini de hesaplama gereği duydu. Ayrıca, Hilafet Komitesinin Avrupa temsilcisi Mehmet Ali, Roma'da hem Papa hem de İtalyan hükumetiyle görüşerek, Türk tezini savundu..

4- Karşılıksız para sağlandı     : Hilafet Komitesi, önce "İzmir Fonu" ( İzmir'in Yunan işgalinden kurtarılmasında harcanmak üzere ) ve ardından da "Ankara Fonu" (Yunanlıların Anadolu'da yaptıkları tahribatın tamirinde kullanılmak üzere ) adı altında düzenlediği bağış kampanyalarıyla, toplam miktarı 110.000  (veya 125.000) altın İngiliz sterlinini bulan nakit para topladı. Aslında bu miktarın daha çok olduğu ve Ankara'ya ulaştırılana kadar Amsterdam veya Paris'te bir kısmının kaybolduğu iddiaları da ortaya atıldı ama bunun doğruluğu veya yanlışlığını saptamak mümkün olmamıştır. Bu para Osmanlı Bankası aracılığıyla bizzat Mustafa Kemal Paşa'nın hesabına yatırıldı ve karşılığında Paşa'dan imzalı makbuz alındı. Mustafa Kemal Paşa paranın bir kısmını iki ayrı durumda Hazine'nin emrine verdi. Atatürk, Hazine'nin sıkışıklık geçtikten sonra iade ettiği bu parayla 1924'te Türkiye İş Bankası'nın sermayesini oluşturacak, vasiyetnamesiyle de bu hisselerinin kuru mülkiyetini Cumhuriyet Halk Partisi'ne, gelirini ise Türk Dil ve Tarih Kurumlarına bırakacaktır...
   Yukarıdaki sonuçlardan ayrı olarak, Hilafet Komitesi tarafından "Ankara Alayı" adı altında bir gönüllüler birliği oluşturulmaya başlandı. Ama bu birlik daha kurtulma aşamasındayken savaş bittiği için Anadolu'ya gönderilemedi...

  

( Atay Akdevelioğlu ; Ömer Kürkçüoğlu ; Baskın Oran editörlüğünde, "Türk Dış Politikası" ) 
       

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK