Sayfalar

315 ) SULTAN ABDÜLHAMİD'İN SERVETİ ...

   

   Abdülhamid ; saltanatı sırasında, Hazine-i Hassa'ya (Saray Hazinesi) aldırdığı bir hayli maden, tramvay, vapur işletme vesaire gibi imtiyazları, Meşrutiyet'in ilanından sonra, 1918 yılı eylülünde, (Yıldız Sarayı Baş Kitabet Dairesinden Başkatip Ali Cevad Bey'in imzasıyla Sadaret makamına yazılmış olan 5032 ve 5075 numaralı iki tezkire) birbiri ardına Hazine'ye iade etmiş, fakat asıl nakit ve mücevheratı, "hal"i sonrası, gönlü isteyerek ya da istemeyerek, elinden çıkmıştır.
  Abdülhamid, Selanik'te Alatini Köşkü'ne yerleştirilmiş ve koruması olarak, erkan-ı harp binbaşılarından Ali Fethi (Okyar) Bey görevlendirilmişti. Devrik Sultan'ın, gerektiğinde, 3. Ordu vasıtasıyla, hükumet ve Hareket Ordusu Kumandanlığı ile haberleşmesi Fethi Bey aracılığıyla oluyordu. Fethi Bey'den sonra koruma görevi, 14. Topçu Alayı Birinci Tabur Kumandanı Kolağası (Yüzbaşı ile Binbaşı arası eski bir rütbe) Rasim Celaleddin (Rasim Öztekin) Bey'e verilmişti ve bu zat, Abdülhamid'in vefatına kadar muhafız kumandanlığında kalarak, o hizmette kaymakamlığa (yarbay) kadar yükselmişti. 
  Abdülhamid'in şahsi serveti olarak bazı Avrupa bankalarında altın ve tahvilleri vardı. Bunlar, devletçe kullanma kararı bulunduğundan, Selanik bankalarına getirilerek alınmak istenmiş ve bu paraların alınması için hükumetçe bankalara yazdırılmış olan mektuplar Hareket Ordusu Kumandanlığı tarafından, Topçu Mirlivası (Miralay ile Ferik arasında, Paşalığın en alt rütbesi) Sahban Paşa vasıtasıyla 3.Ordu Kumandanlığı vekaletine yollanıp kendisine imza ettirilmek üzere Abdülhamid'e gönderilmiştir. 
  Kumandan Vekili Ferik (Tümen kumandanı) Mehmed Hadi Paşa, bankalara yazılan bu mektupları bir tezkire (pusula) ile Fethi Bey'e yollamış, o da bunları Abdülhamid'e teslim etmiştir. Mektupları alan ve okuyan Abdülhamid, şahsi servetinin bu şekilde elden çıkmasına karşılık bazı tekliflerde bulunmuş ve buna dair Fethi Bey'den (aşağıda sağda ) bir de taahhüt senedi almıştır..

    

   Fethi Bey'in 4 mayıs 1325 tarihli tezkire ile Abdülhamid'e verdiği taahhüt senedi,sözlük yardımıyla çevirebildiğim haliyle,şöyledir :

"Eski hükümdar Abdülhamid Han Hazretlerinin Avrupa bankalarında ve Osmanlı Bankasında mevcut bulunan paralarının Selanik bankalarından birine ve namına olarak gönderilmesi hakkında banka müdürlerine hitaben yazılmış mühürlü mektupları teslim aldım. (Adı geçen) hazretleri işbu mektupları teslim buyurdukları esnada evvela, bugün ikamet ettikleri Alatini Köşkü'nün ya hükumet tarafından ya da kendi adına istimlak olunması ; ikinci olarak, evlatları ve ailelerinin refah ve saadetle geçimlerinin sağlanması ve üçüncü olarak, emrinde ve hizmetinde olanların özgür bırakılması, dördüncü olarak, kendilerinin refah ve huzur içinde yaşamasına elverişli yeterli ödeneğin bağlanması, beşinci olarak, hayatının her türlü saldırıdan korunmasını ve kişilik hakları esasınca giysilerinin temin edilmesi hususlarının tahttaki padişah tarafından sağlanması ve kefil olunmasını şart ve talep eylemişlerdir.
 Bundan dolayı, adı geçen alacaklara gereken önemin verileceği konusunda taahhütte bulunularak, hazretlerine arz ve takdim edildi.4 mayıs. Sene 325

Hakan-ı müşarünileyh (adı geçen)
muhafazasına memur
Erkan-ı Harp Binbaşısı
Ali Fethi "

  Ali Fethi Bey, Abdülhamid'e taahhüdü içeren, aynı tarihli bir de mektup vermiştir..
  Abdülhamid'in Osmanlı Bankası, Deutschebank ve Crédit Lyonneais bankalarında çok miktarda nakit, tahviller ve hisse senetleri vardı. Osmanlı Bankasındaki nakit mevcudu 13.700 küsur Osmanlı altını idi. Deutschebank'taki mevcudu 14 çanta içindeki 16.493 Anadolu Şimendüfer tahvilatı, 98 "Bonne de Jouissance" ve 3.000 Selanik Limanı hisse senedi olup banka memurlarıyla, Selanik Almanya Konsolosu huzurunda kendisine teslim edilmiştir.  
Crédit Lyonneais'de ise 52.431 Osmanlı altını bulunuyordu. ( Bu paranın alınması iki yıldan fazla uzamış, bankayla yazışmalar yapılmış ve sonunda banka aleyhine İstanbul Ticaret Mahkemesince dava açılmasına karar verilmiş, bu konu için sabık hükümdarın bir vekilinin tayini gerektiğinden, Osmanlı Maliye Nazırının vekil tayin edilmesi Abdülhamid Han'a bildirilmiş ve o da sureti İstanbul'dan gönderilen vekaletnameyi düzenlettirerek, Maliye Nazırını vekil tayin etmiştir.. 27 haziran 1327/1911)

   Abdülhamid bu paralarından Osmanlı Bankası ile Deutschebank'takileri, Alatini Köşkü'nün satın alınması ve kendisini "hal" eden fakat hayatına kefil olan 2. ve 3. Orduların masraflarına sarf edilmek üzere bu ordulara bırakmış ve bunun üzerine bu paralarla tahvilat ve hisse senetleri bu orduların müfettişliklerine gönderilmek üzere 3. Ordu heyetine teslim edilmiştir..
  Abdülhamid bu konuyu teyit etmek üzere kendi el yazısıyla 4 temmuz 1325 (1909 temmuz) tarihli bir de mektup vermiştir. Bu mektubundaki "bed hahan tarafından isnadı melhuz olan neşriyat-ı kazibeyi şimdiden tekzip" yani ; "kötülüğümü isteyenler tarafından muhtemelen iftira edilecek olan aslı astarı olmayan yayınları şimdiden yalanlarım" kaydı, kendi deyimiyle, samimi niyetlerle olduğuna şüphe düşürüyor. Çünkü mevcut şahsi servetinin devletçe benimsenerek verilmiş kesin karar sonucu, bankalara mektuplar yazılarak kendisine zorla denecek derecede imza ettirilmesi ve buna karşılık Abdülhamid' in de bazı şartlar koşması, bu bağışlamanın pek de samimi arzularla olmadığını düşündürtüyor.. Fakat hayatına fazla düşkün olması, öldürülmekten korkması ve hayatının 2. ve 3. Ordular tarafından emniyet altına alınması nedeniyle, bu paraları vermekle kendisini bir dereceye kadar huzurlu görmüş olabilir..
  Bu bağış nedeniyle, her iki ordu adına, kendisine bir teşekkür mazbatası da sunulmuştur..

   

  "Hal"inden sonra Abdülhamid'e ait külliyetli miktardaki mücevheratına da el konmuş ve bunlar maliyeye, yani Hazine'ye alınıp emanet olarak Osmanlı Bankasına verilmişti. Daha sonra bu mücevheratın murassa (değerli taşlarla süslü) nişanlar ile tarihi ve milli değere sahip olanları haricindekilerin hükumetin denetim ve sorumluluğu altında satılmak üzere Donanma-yı Osmani İane-i Milliye Cemiyeti'ne terk edilmesi kararlaştırılarak buna dair bir de kanun çıkarılmıştır. 
  Daha sonra bu mücevheratın değerinde satılabilmesi için Paris'e götürülüp orada satılması hakkında Maliye Nezareti, hazırladığı bir talimatname ile, Heyet-i Vükela'ya (Bakanlar Kurulu) müracaat ederek karar ve iradesini almıştır..
  Bu mücevheratın "bazılarının" dökümü şu şekildedir :

"Pırlanta gerdanlık, pırlanta küpe-broş-bilezik, elmaslı sigara kutusu, pırlanta iğne, üç sıra inci gerdanlık, incili iğne, pırlanta taç, pırlantalı kol-göğüs düğme ve iğneleri, inci gerdanlık, elmaslı tokalarla beraber üç sıra inci gerdanlık, altın şekerlik, inci tespih, ortası zümrütlü etrafı pırlanta iğne" gibi toplam 128 parça olup, ilk tahmini fiyatları 6.805.500 kuruş (68.055 Osmanlı altını) olarak hesaplanmıştır. 
  Bu 128 parça mücevherattan başka değerleri takdir edilmemiş 450 parça daha mücevherat ve yine ayrıca 14 parça nişan ve plakalar vardır..
  Mücevherata değer biçen Fransız M.Robert Lenzeler ile Maliye Nazırı Nail Bey arasındaki on maddelik anlaşmaya göre, Lenzeler komisyon ücreti olarak yüzde üç alacaktı...

   

 

     

( İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI'NIN "Osmanlı Hanedanı Üzerine İncelemeler" adlı kitabından derlenmiştir..)
   
          

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK