Sayfalar

347 ) VON PAPEN'E SUİKAST GİRİŞİMİ !..

   

   Nazi Almanyası'nın Ankara Büyükelçisi Von Papen, "olmayacak şey" sayılan Türk-Alman Saldırmazlık Antlaşması mimarlarındandı. Resmi törenlerdeki gösterişli üniforması, tatil günlerindeki at gezileriyle karizmatik bir etkisi vardı. Hele Alman-Rus savaşından sonra artık Ankara'daki en önemli kişilerden biriydi..
   Von Papen'in Ankara'daki egemenlik alanı öteki büyükelçileri kıskandıracak kadar genişti. Almanya'nın Avrupa'daki yayılmasına paralel olarak o da, Alman egemenliği altına giren ülkelerin büyükelçilik binalarına yayılmıştı.
   Atatürk Bulvarı'ndan yukarı çıkarken sağ kolda geniş bir arazi üzerindeki Alman Büyükelçiliği binası zaten Alman malıydı. Avusturya'nın ilhakından sonra karşı kaldırımdaki Avusturya Büyükelçiliği de Almanlaşmıştı. Ankara'daki Almanların sosyal faaliyetleriyle birlikte Ankara'daki Nazi Partisi çalışmaları oradan yürütülüyordu. Çekoslovakya'nın işgalinden sonra da Kavaklıdere'deki Çek Büyükelçiliği Alman mülkü haline gelmişti. Papen orayı kendi ikametgahı yapmıştı. Atatürk Bulvarı'ndaki asıl Alman Büyükelçiliği arazisindeki binalardan biri büyükelçinin resmi ikametgahı idi ve başlangıçtan beri öyle kullanılıyordu ama, Papen orayı bırakıp Çek Büyükelçiliğinin tamamına yerleşmişti. 
   Bununla da yetinmeyen Papen, Polonya'nın devlet olarak varlığının sona erdiği gerekçesiyle, Çankaya'daki Polonya Büyükelçiliği binasını da istiyordu. Bu talebini, Türk Hariciyesine kabul ettiremiyordu. Çünkü Londra'da kurulan geçici Polonya hükumeti de o bina üzerinde hak iddia ediyordu. Ama Papen, o emeline ulaşamasa da, Ankara'nın Büyükelçilikler bölgesinin imparatoru gibiydi...

  

   1942 yılı Şubat ayının ortalarında bir sabah vakti, bir patlama sesi duyuldu. Ne olduğunu kimse anlamamıştı. Altan Öymen, "Bir Dönem Bir Çocuk" adlı kitabında bu olayı şöyle anlatıyor : "Biz birkaç çocuk Meşrutiyet Caddesi'nin üzerinde bir yerdeydik. Okulumuz öğleden sonra başlayacaktı. Birden Meşrutiyet'ten Atatürk Bulvarı'na doğru bir koşuşturma başladı. 'Bomba bomba' sesleri duyuldu. 'Von Papen'i vurmuşlar..' denildi. Koşanlar olay yerine gidip bakmak istiyorlardı. Biz de onların ardına takılıp koşmaya başladık. Atatürk Bulvarı'ndan Kavaklıdere'ye doğru koşumuz bir noktaya kadar sürdü. Orasını polisler tutmuştu ve kimseyi daha ileri bırakmıyorlardı. Orada durduk..
   Atatürk Bulvarı'nın Bakanlıklar'dan sonraki bölümündeki binalar o zaman sayıca azdı, hem de hepsi bahçe içindeydi. Yükseklikleri de birkaç katı geçmezdi. İlk öğrendiğimiz haber şu oldu : Bomba öylesine şiddetliymiş ki, bulvarın bizi bırakmadıkları bölümündeki binaların tüm camları kırılmış..
   Soruların yanıtları yavaş yavaş şekillendi ve şu ön bilgi ortaya çıktı : Von Papen her zamankiş gibi Kavaklıdere'deki Çek Büyükelçiliği'ndeki konutundan çıkmış, Alman Büyükelçiliği'ndeki çalışma yerine doğru yokuş aşağı sabah yürüyüşü yapıyormuş. Yanında eşi de varmış. Bomba, büyükelçiliğe yaklaştıkları sırada patlamış. Ama ikisi de olayı hafif atlatmış. Sadece elbiseleri yırtılmış. Papen'in dizlerinde sıyrıklar varmış.Eşinde o da yokmuş. Olaydan sonra büyükelçilik binasına girmişler..
   Peki, bombayı kim veya kimler atmış ? Nasıl atmış ? O henüz bilinmiyordu."

  

   Olayın aydınlanması, o gün tamamlanamadı. Sadece Anadolu Ajansı'nın verdiği haberler yayınlanabiliyordu. Onun da ilk gün verdiği tek haber vardı. Burada, Atatürk Bulvarı'nda bir bombanın patladığı ve bir kişinin öldüğü bildiriliyor, ancak o olayın Von Papen'le ilgisi olmasından bile sadece bir "ihtimal" olarak bahsediliyordu. 
   Von Papen, olay karşısındaki durumunu yıllar sonra yayınladığı anılarında kendisi anlatacaktı :
"...Karımla birlikte ikametgahtan çıkmıştım. Yürüyerek büyükelçiliğe gidiyordum. Atatürk Bulvarı'nda hemen hemen kimse yoktu. Birdenbire ikimiz de kuvvetli bir infilakla yere yuvarlandık. Hemen ayağa kalktım. Memnuniyetle gördüm ki, kemiklerime bir şey olmamıştı. Kendini biraz kaybetmiş olan karıma, ayağa kalkması için yardım etmeye çalıştım. Bir mayının üzerinden geçtiğimizi düşünerek, yerinden kıpırdamaması için bağırdım. Çünkü ayağa kalkarken geriye baktığımda koca caddede kimseyi görememiştim. Bu ancak mayın olabilirdi. Ya biz üzerine basmıştık ya da yakındaki evlerin birinden patlatılmıştı. Bunu bir ikincisi takip edebilirdi. O sırada yanımızda bir taksi durdu. Şoföre bağırarak yakındaki büyükelçilik binasından polise haber vermesini söyledim. Aslında buna hiç de gerek yoktu. Çünkü infilak yüzlerce metre uzaklığa kadar etkisini göstererek çevredeki bütün evlerin camlarını kırmıştı. Birçok meraklı olay yerine koşuyordu. Mükemmel bir şekilde çalışan Türk emniyet teşkilatı mensupları da derhal olay yerine geldi.."



Aslında, bombanın insan elinde patladığının ve ölen insan sayısının "bir" olduğunun saptanması bile hayli vakit almıştı. Çünkü olay yerinde sadece insan değil, insan parçası bile görünmüyordu. O saptama da, ancak bir ağacın dalına asılı kalmış bir ayakkabı teki bulunduktan ve kaldırımlarda yol kenarındaki duvarlara yapışan uzuv ve deri parçaları cımbızla toplandıktan sonra yapılabilmişti. Bir de kumaş parçası bulunmuştu. Olayın aydınlanmasına bu kumaş parçasının büyük katkısı oldu. Kumaş nadir görülen bir cinstendi. Polisler, onu Ankara'daki otellerde dolaştırıp göstererek o kumaştan elbise giyen birinin kaldığı oteli buldular. Oradaki kayıtlardan yola çıkarak, ölen suikastçının, Üsküp doğumlu Ömer Tokat adında bir göçmen olduğunu öğrendiler, onun bağlantılarına ulaştılar.. 
   Ömer Tokat İstanbul'da Hukuk Fakültesi öğrencisiydi. Fakültedeki arkadaşları bulundu. Abdurrahman Sayman ve Süleyman Sav adlarındaki iki arkadaşı suç ortağı olarak tutuklandı. Verdikleri ifadeye göre, üçünün birlikte İstanbul'daki Sovyet Konsolosluğu ile temas halinde oldukları anlaşıldı. Orada tabanca kullanma ve bomba atma talimi görmüşler. Kendileriyle, konsolosluğun iki Rus memuru (Pavlov ve Kornilov) meşgul olmuş.. 
   Bu anlaşılınca, İstanbul'daki Sovyet Konsolosluğu binası polis ablukası altına alındı ve iki Rus'un teslim edilmesi istendi. Konsolosluk buna önce, diplomatik dokunulmazlığı öne sürerek razı olmadı. Fakat hükumet ablukayı kaldırmadı. Sanıkların bir suikast teşebbüsüne katıldıklarını, bunu diplomatik dokunulmazlığın sınırları dışında saydığını belirtti. Eğer iki Rus kısa bir süre içinde teslim edilmezse daha ciddi önlemlerin alınacağını belirtti. Sonuçta, gergin bir bekleyişin ardından, sanıklar polise teslim edildi. 
   Soruşturma Nisan başına kadar tam bir gizlilik içinde sürdürüldü ama duruşma basına açık oldu. 
   Savcının iddianamesine göre, konsolosluk memurları Pavlov ve Kornilov, suikastçı Ömer Tokat'ı Von Papen'i öldürmeye azmettirmişlerdi. Plana göre Ömer, Papen'i tabancasıyla ateş ederek öldürecekti. Ona, yanına verilen bombanın bir sis bombası olduğu söylenmişti. Ömer bombanın düğmesine, tabancayla öldürme işini tamamladıktan sonra basacak ve ortalığı kaplayan sisin içinde rahatça kaçacaktı !..
   Ömer bunu böyle biliyordu ama, aslında aldatılmıştı. Bomba çok güçlü bir infilak bombasıydı. Patlayınca Ömer'le birlikte tüm delilleri yok edecekti. 
   Papen'in ölümden kurtulması, Ömer'in bombayı, Papen'in yanına yaklaşmadan ve tabancayla ateş etmeden önce, herhalde yanlışlıkla, patlatması yüzündendi..
   Savcının iddialarını Rus sanıklar kabul etmediler. Ama uzun süren duruşma sonunda mahkeme iki Rus'u 20'şer yıl, iki Türk'ü de 10'ar yıl hapse mahkum etti. 
   Sovyetler Birliği bu kararı şiddetle protesto etti. Suikastı Almanların düzenlediğini, suçun Rusların üzerine yıkıldığını iddia etti. Ama Türk tarafı, bu iddialara aldırış etmedi. ( Bu karar daha sonra Yargıtay'ca bozulup, iki Rus'un cezası 16,5 yıla indirilecek, 1944 yılının Ağustos'unda da, Ruslar siyasi bir kararla Sovyetler Birliği'ne iade edileceklerdi.) 
   
  

   Başlangıçta bu olayı şiddetle protesto eden Sovyetler Birliği, zaman içinde itirazlarını unuttu. Bu da gösteriyordu ki, o protestolar bir inkar gösterisiydi. 24 Şubat 1942 günü, Alman Büyükelçisini öldürme girişimi bir Rus işiydi.  
   Peki Ruslar bunu hangi amaçla yapmışlardı ?    Bu konuda kesin bir kanı ortaya çıkmadı. Sadece bir varsayım öne sürülebildi : 
   Von Papen ölür ve suikastçının parçalanması sonucunda iz bulunamazsa, Almanlar Türkleri suçlayabilir, Türk-Alman ilişkileri bozulabilir. Bu da Rusların işine gelir.. Hesap bu olmalıydı.. Ama hesap gerçekten öyleyse, yanlış çıktı.. Suikast girişimi bunu tam tersine sonuç verdi. Von Papen ölmedi. Suikastçılar bulundu. Türk-Alman ilişkileri yerine Türk-Rus ilişkileri kötüleşti. Almanya'nın Türkiye'deki etkisi daha da arttı...



  
    

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK