Sayfalar

384 ) SEVABI GÜNAHINDAN FAZLA BİR DEVLET ADAMI : MİDHAT PAŞA...

  

   Midhat Paşa, Şevket Süreyya Aydemir'e göre, aslen Tunalı bir ailenin çocuğu idi. Dedesi Rusçuklu Hacı Ali, babası da, Kadı Hacı Hafız Mehmet Eşref Efendilerdi.. 
   Hikmet Tanyu, 1889 yılında yayımlanmış olan Edvaro Drumont'un "La France Juwe" adlı kitabının birinci cildinin 113. sayfasını kaynak göstererek, Midhat Paşa'nın Yahudi olduğunu yazar. Bu konuda Tanyu'nun bir diğer kaynağı da 2 Aralık 1979 günü bir suikast sonucu öldürülen eski milletvekili ve Türkiye Siyonizm'le Mücadele Derneği Başkanı Kemal Fedai Coşkuner'dir. Coşkuner, "Yakın Tarihimiz ve Siyonizm" adlı kitabında, Midhat Paşa'nın Macar bir hahamın oğlu olduğunu, kendisi gibi bir Yahudi olan, Şinasi ve Namık Kemal'in yakın dostu ve Yeni Osmanlıların akıl hocalarından Simon Deutsch'un talimatıyla hareket ettiğini yazmaktadır. 
   Aydemir'in yazdıklarını paylaşmaya devam edelim..
   1822'de İstanbul'da doğan ve Ahmet Şefik adını alan çocuk, babasının ve dedesinin yolunda yürüdü. Daha 10 yaşında Kuran'ı ezberledi, "Hafız Şefik" oldu. Bir aralık babasının Vidin kadılığı sırasında Tuna boyunda yaşadı. İstanbul'a döndüğünde 12 yaşındaydı. Arapça ve Farsça ile din derslerinde bilgisini artırmaya çalıştı. Fatih Camii'nin ünlü hocalarından dersler aldı. Bu arada Babıali'de, Hariciye Nezareti Divan Kalemi'ne girdi. Bu kalemde başarı gösteren gençlere, yeni isimler takarlardı. Ona da "Midhat" ismi uygun görüldü. 18 yaşında Sadaret Kalemi'ne, 20 yaşında ise Şam Vilayet Kalemi'ne 25 altın maaşla atandı. Vali maiyetlerinde çeşitli vilayetlerde aldığı görevlerden sonra, 26 yaşında İstanbul'da evlendi. 
   İlk önemli görevi ; 28 yaşında, Suriye'de fevkalade bir inceleme işine memur edilişidir. Görevini iyi yaptı. Başarısı önemliydi. Büyük hizmetlere ve yüksek mevkilere doğru, artık yolu açılmıştı..

 

   1858 yılında Avrupa'ya gitti. 1861'de Niş (Tuna) valiliğine atandı. Paşa oldu. Henüz 44 yaşındaydı. Ondan sonra da aktif devlet adamlığı yaşamı başladı.. Osmanlı, onun şahsında, büyük bir devlet adamı kazanıyordu..
  Büyük ölçüde ilk ve beklenmeyen üstün vasıflarını, Niş valiliği sırasında gösterdi. Merkezi bugün Sırbistan topraklarına düşen Niş şehri olan bu vilayet, Tuna'dan, doğuda Balkan dağlarına, batıdan Arnavutluk'a kadar, devlet genişliğinde bir alana yayılıyordu. Adeta anarşi içinde devraldığı bu yerlerde Midhat Paşa, asayiş, idare teşkilatı, bayındırlık, ticaret, eğitim ve askeri tesisler alanlarında öyle büyük işler başardı ki, İstanbul'da kendisini kıskananlar, onun da bir gün, Mısır'daki Kavalalı Mehmet Ali Paşa gibi, bazı ayrıcalıklar isteyeceği sözlerini yaydılar. Kaldı ki, bütün bu işler için İstanbul'dan hiç ödenek istemiyordu. Midhat Paşa, muhtaç olduğu parayı, atıl güçleri harekete geçirerek, el atılmamış imkanları canlandırarak kendi vilayetinden sağlıyordu. Bugün Bulgaristan'da hala varlığını sürdüren yollara ilk kazmayı Midhat Paşa vurmuştu. Bugün orada ve bizde hala süregelen Zirai Kredi Kooperatifleri ve Ziraat Bankası'nın ilk kurucusu da odur. Günümüzde Sanat Okulları adını alan ilk "Islahathane" okullarını da o kurdu. Posta şirketleri, sulama kanalları ve bu gibi tesisleri de o düşündü ve uyguladı...
   Bütün fesatlara rağmen, onun başarıları gölgelenemiyordu. 1863'te İstanbul'a çağrıldı. Niş vilayetindeki deneyiminden de yararlanarak kendisinden, vilayetler idaresi hakkında bir kanun tasarısı hazırlaması istendi. Bu da bitince, Vidin ve Silistre eyaletleri de Niş vilayeti ile birleştirilerek, daha geniş bir alana "Tuna Valisi" olarak gönderildi. Yeni vilayet ; 7 sancağı, 48 kazası ve ayrıca nahiyeleriyle gerçekten bir devlet kadar yer tutuyordu. Böylece başarıları daha geniş oldu. Ama bu sefer karşısına ; hem güçlü, hem siyasi bir düşman çıktı : Rusya !..
   O sıralarda padişah Abdülaziz idi. Rus sefiri General Ignatiev, İstanbul'da, bir ikinci hükümdar gibi nüfuz sahibiydi. Rusya ; Bulgaristan'ın ıslah edilmesine, Midhat Paşa'nın orada asayişi sağlamasına, idare, ekonomi, eğitim alanlarında başarılar elde etmesine karşıydı. Tahrikler iki cepheden yürüdü. Bir taraftan İstanbul'da Midhat Paşa aleyhinde cereyanlar yaratıldı. Diğer taraftan Bulgaristan'da isyanlar, ayaklanmalar çıkarıldı..
  Özetle, 1866'da patlayan Bulgaristan ihtilali üzerine önlemlere girişen Midhat Paşa, Rus sefirinin telkinleriyle geri alındı !. Devlet Şurası Reisliğine getirildi. İstanbul'da Emniyet Sandığı ve Sanayi Mektebi kuruluşları da o devrede ve yine onun girişimleriyle oldu.. 1867'de ise, Bağdat valiliğine atandı..
   Dicle ve Fırat'ta vapur işletmeleri, Fırat'ın temizlenmesi, Irak'ta sulama tesisleri, ilk petrolün elde edilmesi ve halk ihtiyacına yarar halde satışa çıkarılması, Bağdat'da sanat okulu, Emniyet Sandığı, Basra'nın daha uygun bir yere nakli, Nasıryeni kasabasının kuruluşu, Kuveyt'in Osmanlı idaresine bağlanması, Arabistan çölünde Necit ve Vahabi Emirliklerinde idari murakabe tesisi gibi başarılar, onun Bağdat valiliğinin bazı konularıdır.. Irak'ta da, yine, İstanbul'dan hiç ödenek alınmadan bütün bu işler yerel olanakların harekete getirilmesiyle elde edildi, hatta İstanbul'a da ayrıca gelir gönderildi !..
  Bu sonuçlar ; kendine güvenen, ne yapacağını bilen, uyuyan olanakları harekete geçirmeyi başaran bir yöneticinin, en verimsiz görünen şartlar altında bile neler yapabileceğinin, güzel örneklerini oluştururlar..      
   
  

   Abdülhamid tahta geçince, kendisini tahta geçiren Kabine'ye hiç dokunmadı. Midhat Paşa da Kabine'deydi. Hatta padişah, 18 Aralık 1876'da onu bir aralık sadrazamlığa bile getirdi. Fakat bu bir göz boyama idi. Bu sadrazamlık geçici idi. Çünkü Midhat Paşa, önce kendi vicdanına, sonra milletine karşı sorumluluk duyguları duyan az görülmüş devlet adamlarından biriydi. Bu nedenle, olup bitenlerden tedirgindi. Abdülhamid ise ağlarını örüyordu. Bu iki insan bir arada olamayacaklardı.. 
   Kanun-u Esasi ilan olunmuştu. Ama henüz meclisler açılmamıştı. Mebusan Meclisi açılıp, Abdülhamid milletvekilleri önünde Anayasa'ya yemin ettikten ve Midhat Paşa bu düzenin idealist kurucusu olarak bu meclis karşısına çıkıp, arkasını da milletin muhabbetine ve Meclisin iyi kötü koruyuculuğuna dayadıktan sonra, padişahın onunla hesaplaşması zor olurdu. Bu nedenle, daha Meclis açılmadan, bu kişilikli sadrazamın çaresine bakmalıydı..
   5 Şubat 1877'de Midhat Paşa, saraya çağrılarak tevkif edildi. Abdülhamid, Kanun-u Esasi'ye koydurduğu 113. maddeye dayanarak ona, sınır dışı edileceğini tebliğ ettirdi. Aynı gün Midhat Paşa, İzzettin vapuru ile yola çıkarıldı. Son sadrazamlığı 48 gün sürmüştü. Vatan fikrinin bu büyük bayraktarı, artık bir vatansız oluyordu !.. O, artık yabancı ülkelerde sadece bir sürgündü. Bu Osmanlı sadrazamına İstanbul'dan ayrılırken, evini, ailesini görmek, onlarla vedalaşmak için bile izin verilmedi..
   Onun, ülkenin içinde bulunduğu kritik dönemlerde yaptığı çok başarılı işler nedense hep gözardı edildi ve "Yahudi dönmesi", "mason" ve İngiliz yanlısı olduğu, Abdülaziz'in katli ve V.Murad'ın tekrar tahta çıkarılması olaylarında parmağı olduğu iddia edildi.. 
   Her şeye rağmen, yönetim açısından yaptığı işlerin sonuçları ve birçok eseri günümüzde hala yaşadığına göre, tarihimizin başarılı devlet adamları arasında Midhat Paşa adını da saymamamız için hiçbir neden yok..   


Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK