Sayfalar

408 ) BİR HÜKUMET DARBESİNİN ARDINDAN..

     Fahri Perin'in kitap haline getirdiği Cemal Paşa'nın 1913-1922 yılları arasındaki anıları, tahmin edileceği üzere, birbirinden ilginç bilgilerle dolu..
    10-23 Ocak 1913 tarihleri arasında yapılan hükumet darbesinin (Babıali Baskını) ardından, 23 Ocak 1913 günü Sadrazam olan Mahmud Şevket Paşa, aynı gün, Cemal Paşa'yı İstanbul Muhafızlığı görevine getiriyor. Darbe esnasında öldürülen Harbiye Nazırı Nazım Paşa'nın (yanda)  cenazesi ise bu sıralarda Sadaret Seryaveri odasında bulunmaktadır..
   Dahiliye Nazırı Talat Bey ile Cemal Paşa, kısa bir görüşme sonucunda ; Nazım Paşa'nın cenazesinin Gülhane Hastanesine nakledilmesini, Kamil Paşa ile Şeyhülislam Cemaleddin Efendi'nin evlerine gönderilmesini, aleyhlerinde ihtilalcilerin nefret ve intikam besledikleri Dahiliye Nazırı Reşit ve Maliye Nazırı Abdurrahman Beylerin bir-iki gün İstanbul Muhafızlığında misafir edilmelerine karar verirler...
   24 Ocak 1913 günü Nazım Paşa'ya bir cenaze töreni yapılır. Cemal Paşa, törenin çok parlak olması için bilhassa özen gösterir.. İstanbul'da bulunan bütün büyük rütbeli subaylar, bakanlar, mülkiye memurları, yabancı devlet temsilcilerinin cenazeye katılmaları için ısrarcı olur. 
   Cenaze günü sıkıntılı bir hava vardır.. Bulgarlar Çatalca önünde, Yunan donanması Çanakkale Boğazını kapatmış, büyük devletlerin savaş gemileri her an İstanbul'u işgal edecekmiş gibi hazır, Beşiktaş önlerinde demirlemiştir..
   Cemal Paşa, cenazenin arkasındaki kortejde, Fransız Askeri Ataşe Binbaşı Maucorps ile yan yana yürümektedir.. Kortej tam Ayasofya Meydanına gelmiştir ki, ona şöyle der :
"Bakınız aziz dostum, bu cenazenin tek sorumlusu siz Avrupalılarsınız. Tembellik ve esaretten kurtulup insan gibi yaşamak için mücadele alanına atılmış olan Türk milleti hakkında iftira ettiniz ; haksızlıklar, bu cenazeye sebep olmuştur. Daha bugünkü gibi cenazeler izleyeceğinize ve belki yarın benim cenazemin arkasından yürüyeceğinize emin olunuz !.."
   Cemal  Paşa ayrıca, nezaketen, Fransız entrikalarını es geçerek İngiliz, İtalyan ve özellikle Rus entrikalarından ve bunların memlekette sebep olduğu karışıklıklardan bahseder :
"Balkan ittifakının bu entrikalardan doğmuş olduğunu ve bugün bizi kurtarmak Fransa ve İngiltere'nin en ufak bir işaretiyle başarılacak iken, yalnız bundan sakınmak değil, hükumet başkanları vasıtasıyla büyük iftiralar üretmekten çekinmediklerini ve bu tecavüzler karşısında ne yapacağını tayin edemeyen zavallı Türklerin içeride birbirlerini boğazlamaktan başka ellerinden bir şey gelmeyeceğini, bir şekilde anlattım.. İngiliz Askeri Ataşesi Tyrell, konuşmamıza kulak kabartıyordu fakat yanımıza yaklaşmıyordu !.."
   Fransız Askeri Ataşesi Maucorps, Cemal Paşa'nın, "samimiyetinden şüphe etmediği" bir tarzda, "Haklısınız .."der..

                          

   Hükumet darbesi günü polis tarafından tutuklanıp gerek Merkez Kumandanlığına götürülen gerekse İstanbul Muhafızlığında misafir edilenler için, Sadrazam Mahmud Şevket Paşa ve Talat Bey'in verdikleri karar uyarınca, tutukluların aleyhlerinde şiddet politikası izlenmemesi, bilakis dostluk tesis edilmesi yoluna gidilir..
   Cemal Paşa'nın tavsiyeleri sonucu ; Abdürrahim Bey, Reşit Bey ve Cemaleddin Efendi, İstanbul'dan ayrılırlar.. 
   Diğer tutuklulardan Ali Kemal Bey (yukarıda solda) Avrupa'da bir memuriyet ister. Doktor Rıza Nur (yukarıda sağda) ise, Paris'te tıp tahsili için yeterli aylık rica eder. Gümülcineli İsmail Hakkı Bey, serbest bırakıldığı takdirde hükumete karşı hiç muhalefet etmeyeceğine dair namusu üzerine yemin eder.
   Cemal Paşa, Rıza Nur'un eğitim masraflarını sağlar, onu Paris'e ; Ali Kemal Bey'i ise, yol masrafları da karşılanarak, Viyana'ya gönderir..  
   
   Ali Kemal Bey'den Cemal Paşa'ya yazılmış üç mektup vardır. Bunların ilki şu şekildedir :
"Viyana, Otel Metropol, 17 Şubat 1913

Çok Lütufkar Efendim Hazretleri,

Lütufnamenizi aldım. Yolluk bakiyesi olarak gönderdiğiniz 1.090 franklık çek de bağlı idi.. Teşekkür ederim.
Hislerinizin temizliğini, fikirlerinizin selametini takdir etmemek elimden gelmez. Teessüf ettiğim, gerek zatıalinizin ve gerek zatıaliniz gibilerin daha dört sene evvel bu mevkide bulunmayışları, bu işlerle meşgul olmayışlarıdır. Çünkü, öyle olsaydı, bu memleket birçok yararsız, hatta tehlikeli nifaklara haksız yere maruz kalmazdı. Belki de bazı felaketlere uğramazdı. Ne ise, geçmişi bırakalım.. Muhatabım hem namus, hem irfan sahibi bir asker olduğu için, size şifahen arz ettiklerimi, yazı ile tekrar eylerim..
Vatandaşlarımdan hiçbir ferde zerre kadar düşmanlık besleyenlerden değilim. Şimdiye kadar yazdıklarım, yaptıklarım ; bana karşı haksız yere yapılan saldırılara, yaradılışım gereği, şiddetlice bir yazı yoluyla karşılık vermekten ibarettir..
Esasen bu anlaşmazlığın sebebi ne fikir, ne de başka bir manevi endişedir. Bununla birlikte Nazım, Cahit, Babanzade Beylerin ya anlamsız bir kinleri, ya da kıskançlıklarıdır..
Kalem rekabeti, özellikle memleketimizde, her rekabet gibi çirkin ve adidir. Vaktiyle Halet Efendiler, Akif Paşalar bu yolda birbirlerini astırmak için çaba sarf ederlermiş.. Naci Efendiler, Ekrem Beyler de bir nesil önce, birbirlerine bu kadar düşmandılar. İşte biz de o yolun yolcusuyuz. Yoksa emin olunuz ki, devrimimizin başlangıcında bu aciz kulunuz da İkdam'da İttihat ve Terakkinin en ciddi hizmetkarı ve isteyeni idim..
Cevat Bey'in ricasına binaen, dünden beri İkdam'a yazı yazmaya başladım. Bu yazılarda yukarıda arz ettiğim meslekten ayrılmayacağıma, artık asla ihtiraslara kapılmayacağıma kanaat buyurunuz. Memuriyete tayinimden itibaren ise, bittabi siyasetten büsbütün çekilerek yalnız ilmi, edebi ve tarihi yazılar yazmak mecburiyetindeyim..

Ali Kemal "   

 Cemal Paşa
 

         Nazım Paşa          

 Babıali Baskını

Enver Paşa

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK