Sayfalar

438 ) KEMALİZM VE İSLAM...

   İskender Gökalp ve François Georgeon editörlüğünde, 1992'de ilk basımı yapılan "Kemalizm ve İslam Dünyası" adlı kitapta ; Kemalizm'in İslam dünyası üzerindeki etkileri ele alınırken ; bu, iki döneme ayrılıyor :
İlk dönem 1919-1924, ikinci dönem ise 1924-1938 arası.. Bu iki zaman dilimi, Hilafetin kaldırılması ile birbirinden ayrılmıştır..

   1922-1923 yıllarında Gazi Mustafa Kemal, İslam dünyasının en popüler kişisidir. Çünkü zafer, her şeyden önce, İslam'ın Hristiyanlığa karşı kazandığı bir zafer olarak algılanmaktadır.. Diğer yandan, Milli Mücadele de kendisini İslam dünyasında bir İslam hareketi olarak sunmaya çalışmaktadır.
"Hilafetin kaldırılması, Türkiye'nin Müslüman geçmişinden kopuşun ve İslam dünyasının geri kalan bölümü ile ilişkilerini köklü biçimde değiştirmenin de bir aracı idi.."
  
  Bundan sonra Türkiye, o zamana kadar kendisini şiddetle desteklemiş olan ve kendisine hayran İslam dünyası ile ilişkilerini radikal bir biçimde koparacaktır. Ama bu kopuşu da genelleştirmemek gerekir. İslam dünyasının tutucu kanadı, Mustafa Kemal'i ve Türk Devrimi'ni mahkum ederken, pek çok yerde de Kemalizm'i destekleyen gruplar ortaya çıkacaktır.
  Mustafa Kemal'in popülerliği ve saygınlığı hala çok büyük olmaya devam etmekle birlikte, görüntüsü yavaş yavaş değişir..
"Muzaffer Şef, İslam'ın kahraman tipi, yerini giderek daha sivil ve dünyevi bir tipe bıraktı : Bir dizi cesur reform sayesinde ülkesini birkaç yıl içinde Ortaçağ'dan modern uygarlığa geçiren devlet adamı tipine.."

   Kitaptaki bir tebliğ, Suriye ve Irak'taki Arap milliyetçilerinin Kemalizm karşısındaki tutumlarını inceliyor ve 1950'den sonra bu iki ülkenin Türkiye'nin modernleşme projesini benimsediklerine dikkat çekiyor.
   Arap milliyetçileri, ilk başta Kemalizm'i ve Türk milliyetçiliğini destekleyeceklerdir. Çünkü, her iki milliyetçilik de, kendisini Osmanlı'dan koparmaya çalışıyor ve bu noktada buluşuyordu. Bununla birlikte, 1924 yılında Hilafet'in kaldırılmasının sonucunda, Türkiye'nin Araplar ile olan ilişkilerinde kendiliğinden bir soğuma görülecektir. Bu, dine bir saldırı olarak görüldüğü için, Arap dünyasındaki Kemalizm yanlıları da zor duruma düşmüşler ve düş kırıklığına uğramışlardı. Ama, Kemalizm'e sempati duyan başka aydın grupları bu tavırlarını sürdüreceklerdir. Kemalizm, onlar için, ulusal bağımsızlık ve modernleşme örneğiydi. Diğer yandan, Türkiye'nin Suriye ve Irak ile olan sınır sorunları da, bu sürece olumlu ya da olumsuz katkıda bulunacaktır..

   Kemalizm'in İran üzerindeki etkilerine gelince.. Kemalizm'in dine bakışı, bazı İran aydınlarını heyecanlandırmakla birlikte, iki komşu ülke arasındaki olası sınır sorunları, bu heyecanı azaltıyordu. Bununla birlikte, Rıza Şah döneminde, Kemalist reformlardan çok etkilenecek ve pek çok örnek, İran'da da uygulamaya konulacaktır..Ancak, her iki ülkenin modernleşme macerasının tamamen farklı bir ekonomik-toplumsa-siyasal temeli vardı ve bu farklar da sonuçları etkileyecektir..

   Mısır, kitapta, ayrı bir tebliğ başlığıdır. Hilafetin kaldırılması, Mısır'da da gerek modernleşmeci, gerekse muhafazakar gruplar tarafından eleştirilecektir. Türkiye'de İslam'a karşı gerçekleştirilen her hareket, Mısır'da, Türkiye'nin İslam dünyasından ayrılması olarak değerlendirilecektir..
   Şu değerlendirme ise dikkat çekicidir :
"Modernleşmeci akım tarafından tanımlanan dünyevileşme kavramını yeniden ele alan Cemal Abdul Nasır oldu. Bu rejim, tıpkı Türkiye'de olduğu gibi, Mısırlı modernleştirmeciler tarafından talep edilen reformları, devlet müdahalesiyle gerçekleştirdi..
"Ancak Nasır rejimi, Kemalizm'den farklı olarak, İslami gelenekten kesin çizgilerle kopmadı ve onu, siyasetin meşruiyet kazanma sürecine kattı.."

   Hindistan'ın durumu da ilginçtir.. Kitap, Hint Müslümanlarının gerek Osmanlı döneminde, gerek Milli Mücadele'deki desteklerini ve gerekse Kemalist reformlara karşı olan tepkilerini söz konusu ediyor. Bu tepkilerin sınırlı olduğu anlaşılıyor :
"Nehru, Mustafa Kemal'in Yeni Türkiye'de giriştiği reformları arzu edebilirdi fakat bu reformların Hindistan'da geçerli olan koşullara uygun olmadığını kabul etmek zorunda kaldı.."

   Son olarak Cezayir'deki durum da şöyle özetleniyor :
"Kemalizm'den değil, Kemal'in, Gazi'nin etkisinden söz edilebilir. Cezayirliler, yalnızca işgalciye karşı direnişin sürecini akıllarında tutmuşlar, fakat, Kemalist önlemlerin içeriğini unutmak istemişlerdir.."

   Genel olarak bakıldığında, yakın dönem siyaset maceramızın İslam dünyası üzerindeki yankı ve tepkilerini kısaca ve kuşbakışı olarak izlemek hayli yararlı..





  

      

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK