Sayfalar

461 ) HİLAFET OSMANLI'YA GEÇİNCE...

    Orhan Bey'den itibaren Osmanlı padişahlarında elle tutulur bir "dindarlaşma" izlendi, fakat Osmanlı iç ve dış siyasetinde ciddi bir İslami uygulamaya rastlanmıyordu. Hatta Osmanlı Devletinin bu "din dışı" kimliği, egemenliği altındaki unsurlara güven veriyordu ; üstelik bu siyaset, Ortodoks ve Katolik taassubu altındaki Hristiyan topluluklara cazip geliyordu..
   Fakat Anadolu'nun doğu ve güneydoğusunda Perslerin Şiiliği, Arapların ise Sünniliği kullanarak siyaset yapması ; Osmanlı yönetiminin de diplomatik ve askeri siyasetine din unsurunu da eklemesine yol açtı.. Bunun sonucunda da Yavuz Sultan Selim koyu bir Sünni siyaset izleyerek Çaldıran'da Şiileri, Mercidabık'da ise Müslüman Sünnileri yenilgiye uğrattı. Daha sonra Yavuz Sultan Selim'in uyguladığı bu Sünni siyaset, Kahire'nin fethi ile doruğa çıktı. Çünkü burada Yavuz'un karşısına son Abbasi Halifesi Mütevekkil çıktı. Memluklerin elinde adeta bir oyuncak olan ve uhrevi liderliği iyice ayağa düşürmüş durumdaki Mütevekkil'in elinden halifeliği alan Yavuz, bu andan itibaren Osmanlı padişahlarının şahsında dinsel-siyasal liderliği de birleştirmiş oldu..
   Ancak hilafetin teslim alınışı sırasındaki çok küçük bir ayrıntı, ileride büyük ve önemli sonuçlar doğuracaktı. Bu küçük ayrıntı, hilafet ile saltanatın aynı şahısta, yani padişahın şahsında toplanmasıydı..
   Memluklerde hilafet ile saltanat ayrı şahıslarda idi ve böylece sultanlara dünyevi siyasetlerini uygulamalarında dinsel bakımdan serbestlik sağlıyordu. Yavuz'un yaptığı uygulama sonucunda ; Osmanlı padişahları, siyasetlerinde bağlı oldukları İslami dogmaları gözönünde bulundurmak zorunda kaldılar..Ayrıca bu durum, Osmanlı padişahlarına, İslam uhreviyatının doğal liderliği ve koruyuculuğu gibi, teokratik bir nitelik kazandırdı.. Tabii bu arada devletin idari yapısı da teokratik kimliğe uygun bir örgütlenmeye gitti..
   Yavuz, son Abbasi Halifesi Mütevekkil'i yanında İstanbul'a getirdi, kendisine bir hil'at giydirdi. Kutsal Emanetler hanedan hazinesine kondu ve Osmanlı hanedanında yeni bir dönem başladı...
   Gerçi Sultan Selim, hilafeti siyasal uygulamalarında hemen belirleyici bir unsur olarak kullanmadı ; ama ondan sonraki yirmi sekiz padişahtan pek çoğu, bu konuda bir hayli ileri giderek tutucu İslami uygulamalarla, Anadolu'da kültürel bir "Araplaşma" yaratacaklardı..
   Dinsel kültür ve edebiyat, Osmanlıca adı verilen Farsça-Arapça-Türkçe karışımı yeni bir dil ortaya çıkardı. Osmanlı aydını bu üçlüde ağır basan Arapça'nın etkisinde kaldı. Böylece ; zaten Peygamber'in milliyeti nedeniyle Arap kavmini "Kavm-i Necib" olarak adlandıran ve Araplar karşısında komplekse kapılan Osmanlı aydını, bu kompleks sonucu, Batı'daki oluşumlara da sırt çevirdi..
   16. yüzyılın başında Batı, Katolik Kilisesinin siyasal, ekonomik ve teokratik tekelini kırıp, kendi yaşam kararını kendi eline alırken Osmanlı payitahtında oturan Yavuz Sultan Selim, siyasal otoritesini teokratik otorite ile birleştirerek, hilafet şemsiyesi altında, hem kendini hem de tebaasını dinsel dogmaların tutsaklığına teslim etti...
   Böylece Batı'da Papa'nın dinsel gücü siyasal güçler karşısında gerilerken, Osmanlı'da sultanın siyasal gücü, teokratik gücün emri altına girdi. Üstelik Osmanlı Devleti din dışı konumda siyasal gücünü Türk unsurlara dayandırırken, teokratik tekelleşmeyle birlikte siyasal güç, Türk olmayan veya Türk-ulema unsurlara geçti.
   Yavuz'un Halife kimliği almasıyla birlikte İstanbul da teokratik merkez olmuş oldu. Bunun sonucunda Müslüman olmayan tebaa, siyasal iradeye şüphe ile bakmaya başladı.. Bu bakımdan Osmanlı Devleti Selçuklu Devletinin yaptığı hataları adeta yeniden yaşamaya başladı !.. Bu hataların başında sosyal yaşamın İslami esaslar çerçevesinde Araplaşması geliyordu. Dil de dini eğilimin etkisiyle Araplaşıyordu..
   Anadolu'daki Müslüman halkın dinsel sınırlar içinde dünyevi yaşama rağbet etmeden tasavvufi bir "yokluk özlemi" içinde yaşamını sürdürmesi, son derece sinik bir dünyevi "talep" oluşturuyor, bu da padişahın işine geliyordu.. Çünkü, Allah için canla başla cihad eden halk, barış zamanında talepsiz, tüketimsiz, yokluk sınırında yaşıyordu. Batı'da tüketim, üretim dinamiğini ateşlerken Osmanlı'da İslami hükümlerin israf saydığı tüketim, dünyevi özgürlüklerle birlikte cehennem ateşinin bir gerekçesi olarak kabul ediliyordu.. (Kur'an-ı Kerim, El Araf suresi)  



MURAT ÇULCU'nun "Marjinal Tarih Tezleri" adlı kitabından faydalanılmıştır..


Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK