9 Eylül 1922 Cumartesi..
Gazi Mustafa Kemal Paşa'dan Hüseyin Rauf Bey'e tel...
"Birliklerimiz İzmir'in doğu sırtlarından bugün mağlup düşmanla beraber İzmir'imize zaferle girdi. Vapurlara girmekten men edilen düşman zabitan ve efradı teslim olmaktadırlar. Ben yarın öğleden sonra İzmir'de bulunacağım."
("Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV" Atatürk Araştırma Merkezi)
9 Eylül 1922.. Cumartesi..
Londra'da İtalyan Büyükelçisi De Martino'dan Lord Curzon'a nota..
"İtalyan Hükumeti, Doğu'da barışın sağlanması için çaba harcanmasını her zaman gerekli görmüştür. Bugün (...) Müttefikler, savaşan tarafları Venedik konferansına çağırabilirler ve burada ön-barış imkanları görüşülebilir. Çağrı taslağı ilişiktedir. Bu taslak, İngiltere tarafından da uygun görülürse, Atina'ya, İstanbul'a ve Ankara'ya tellenebilir.."
(FO 371/7886/E.9137, Gizli)
10 Eylül 1922.. Pazar..
Roma'da İngiliz Büyükelçisi Graham'dan Lord Curzon'a tel..
"İstanbul Hükumetinin Roma temsilcisi Osman Nizami Paşa, Fethi Bey'in Londra'da İngiltere Hükumetince kabul edilmemiş olması yüzünden Mustafa Kemal'in Anadolu'da taarruza geçtiğini ve şimdi durumun daha da güçleştiğini söyledi. Fethi (Okyar) Bey adına konuştuğunu belirten Osman Nizami Paşa, Mustafa Kemal'in İstanbul ve Edirne'yi de silah zoruyla geri alacağını ileri sürdü, barış yapılabilmesi için İstanbul ve Edirne konusunda Türklere umut vermek gerektiğini ekledi. İngiltere'nin tutumunu değiştirmesini istedi. Dostça bir jestimiz durumu lehimize çevirebilir.."
(FO 424/254, p.188-189,No 325)
10 Eylül 1922.. Pazar..
Lord Curzon'dan İstanbul'da Yüksek Komiser Horace Rumbold'a tel..
"Anadolu boşaltıldıktan sonra, çarpışan taraflar arasında temas kesilecek ve Türklere Trakya'da ödün vermeye gerek kalmayacaktır. Yunanlıların işgal edecekleri korkusu Mustafa Kemal ile müzakerelerde önemli bir koz olabilir. Bu bakımdan Yunanlıların Trakya'dan geri çekilmeleri önerilerine karşıyız.."
(FO 371/7886/E.9089,Acele)
11 Eylül 1922.. Pazartesi..
Lord Curzon'dan İtalya Büyükelçisi De Martino'ya nota..
"Venedik konferansı ile ilgili notanız incelendi. İngiltere, bir an önce barış yapılması arzusuna katılıyor ve İtalya'nın Venedik konferansı teklifini takdirle karşılıyor. Ancak şu sırada Kemalistleri konferansa çağırmanın uygun olmayacağı kanısındadır. Paris ve Roma Büyükelçilerimiz bunu Fransız ve İtalyan hükumetlerine anlatacaklardır.."
(FO 371/7886/E.9137,Gizli)
11 Eylül 1922.. Pazartesi..
Hindistan Kral Naibinden Hindistan İşleri Bakanlığına tel..
"Türk zaferi, İslam dünyasında şiddetli yankılar yapacak ve Hindistan'da güçlüklerimizi artıracaktır. Hindistan bakımından Majesteleri Hükumetinin amacı eski Türk-İngiliz dostluğunu diriltmek olmalıdır. O zaman Hindistan Müslümanları yatışacak, Afganistan sınırındaki güçlüğümüz azalacak ; Türkiye, Rusya'dan ayrılmış olacaktır. Türklerin zaferlerinin meyvelerini ellerinden almaya kalkışmak ise İslam dünyasında fırtına koparacaktır.."
(CP 4186 ve FO 371/7872/9131)
14 Eylül 1922.. Perşembe..
İstanbul'daki İngiliz Yüksek Komiser Rumbold'dan Lord Curzon'a tel..
"Tezelden bir konferans toplanması önem taşımaktadır. Savaşan tarafların artık birbirleriyle temasları kalmadı. Konferans çağrısı için şimdi en uygun zamandır. Yoksa Mustafa Kemal rahat durmaz. Ordularına 'İlk hedefiniz Akdeniz'dir' diyen Mustafa Kemal'in ikinci hedefi Trakya'dır. Konferans olmazsa Trakya'ya geçmeye çalışacaktır. Gecikirsek güç durumda kalırız. Konferansın amacı mütareke, Trakya, Boğazlar ve azınlık sorunları olmalıdır.."
(FO 424/254 p.210, No.379)
15 Eylül 1922.. Cuma..
Yüksek Komiser Rumbold'dan Lord Curzon'a tel..
"Meslektaşlarımla durumu görüştük. 'Mustafa Kemal birkaç gün bekler, konferans yoluyla istediklerini alamayacağını anlarsa, İstanbul ve Boğazlar üzerine yürür' diyorlar. Fransız Yüksek Komiseri, Mustafa Kemal'in Boğazlar'dan kuvvet geçirmeden de Trakya'da karışıklık çıkarabileceği kanısındadır. Müttefikler, en kısa zamanda Boğazlarda ve İstanbul'da kuvvetlerini artırmalıdır. En kısa zamanda konferans çağrısı yapılması gerektiğini düşünüyoruz.."
(FO 424/254, p.214, No.390)
17 Eylül 1922.. Pazar..
Gazi M.Kemal Paşa'dan Hamid Bey'e talimat ve Yusuf Kemal Bey'e tel..
"Başladığımız askeri harekata Misak-ı Milli dahilinde bulunan memleket kısımlarımızı tamamen geri alıncaya kadar devam etmek tabiidir. Harekatı tatil edip konferans talep etmek niyetinde değiliz. Çünkü bugünkü harekata başlamadan evvel barış için vuku bulan bütün müracaat ve temennilerimiz Londra'da zaafımıza yoruldu. Şimdiki müracaatımızın dahi aynı yoruma uğrayarak zaman geçirilmeye çalışılmasından korkarız. Fakat silahla İtilaf askerine, bilhassa Fransız kıt'alarına temas etmek istemeyiz.. İtilaf Devletleri tarafından askeri harekatımız durdurulmamak ve atalete uğratılmamak şartıyla bugünlerde bir siyasal görüşmeye davet edilmeyi memnuniyetle karşılayabiliriz. Bunun için en uygun yer Üsküdar olabilir. Fakat itilaf Devletleri Üsküdar'a kadar kendi arzularıyla askerini çekmelidirler ve ben oraya bir miktar kuvvetle girebilmeliyim. Doğu Trakya'nın da derhal Yunan birlikleri tarafından boşaltılarak TBMM Hükumeti memurlarına teslim edilmeye başlaması lazımdır.." (DBA)
Gazi Mustafa Kemal Paşa'dan "Akşam" gazetesi muhabiri Falih Rıfkı Bey'e demeç... 17 EYLÜL 1922..
"Ordularımızın ilk hedefi Akdeniz'dir, ordularımız Misak-ı Milli hükümlerini tamamıyla temin ettiği vakit ikinci ve üçüncü hedeflerine ulaşmış olacaktır.. Siyasi müzakerelerimizde esas, Türklerle iskan edilmiş topraklara ve Türk milletine hürriyet ve bağımsızlık temin etmekten ibarettir.."
(AKŞAM gazetesi, 21 Eylül 1922, No.1435'te yayımlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme