Sayfalar

717 ) HAVACILIKTA DESTAN YAZAN PİLOTUMUZ...

    


Onlar, Kurtuluş Savaşında düzenli ordunun ilk pilotlarıydı. Derme çatma uçaklarıyla, en zorlu şartlarda keşif uçuşu yaptılar, düşman mevzilerine bomba yağdırdılar. Yüzbaşı Sırrı komutasında Halil, Behçet, Fazıl ve Vecihi (Hürkuş)..
"Nafiz-1" ve "Nafiz-2", onların ilk göz ağrısıydı. Sonra bunlara "Albatros" katıldı ve tabii pilot Fehmi. Uçakları iyi havada uçar, rüzgarlı  ya da yağmurlu havalarda yerinden kıpırdayamazdı. Çünkü bazılarını onlar, bir motor tedarik ederek bizzat inşa etmişlerdi. Kanatları, bol kuyruk yağlı et suyuna batırılmış Amerikan beziyle yapılıyor, bu kanatlar, haliyle yağmurlu havada yumuşayıp gidiyordu..
Bir kısmı isabet aldı, bir kısmı da havada arızalanıp düştü. Mustafa Kemal bu ekibe, biraz da bu yüzden "çılgınlar" adını vermek ihtiyacını duymuştu. Çünkü korkusuzdular ve harikalar yaratıyorlardı. Uçak onarmak, yenisini yapmak, onlar için çocuk oyuncağıydı.. Turgut Özakman, "Çılgın Türkler" kitabının bir bölümünde o çılgınları şöyle anlatır :
"Tek kişilik avcı uçağıyla sağlıklı keşif yapılabilmesi için pilotların gözlem eğitimi almış olmaları gerekli. Bu konuda en yetişkin pilot Fazıl'dı. O uçacaktı. Akşam keşfi için Albatros D-III hazırlandı. Bu güzel uçağa 'İzmir' adını vermişlerdi. Abdullah Usta, uçağa binmeden Fazıl'ı yakaladı. 'Bak..' dedi. 'Bütün parçaları tek tek bir daha elden geçirdim. Yine de dikkatli ol. Büyük pilot olduğunu bilirim. Ama sakın motoru zorlama, hız yapma, düşmanla dalaşma. Ayağını öpeyim. İki kurban yeter..'
Fazıl, gözleri dolan ustaya sarıldı : 'Merak etme, sağ döneceğim..'
Motoru çalıştırdı, ısıttı, pist başını doldurmuş genç pilotlara ders verir gibi dikkatle ilerledi, elini salladı, hızlandı ve havalandı.. İki saat sonra döndü. Alkışlarla karşılandı. Raporunu telefonla Binbaşı İzzet Bey'e yazdırdı. Hava keşif raporu paşaları rahatlattı. Pilot Fazıl'ı uğurlayan, sonra da pistte alkışlarla karşılayan genç pilotlardan biri de Vecihi idi. Gerçi teknik eğitim görmüş, uçak onarımında ustalaşmıştı ama uçmayı çok seviyor ve istiyordu. 1922 Ağustos'unun ortalarına gelindiğinde uçak bölüğü Akşehir'den Çal'daki alana taşındı. Filoda 10 uçak vardı : 6 adet Brege XIV keşif, 3 adet Spat XIII av ve bir de De Hawilland-9 (İsmet).."



Vecihi Bey, 6 Ocak 1896'da İstanbul'da doğdu. Küçük yaştan beri pilot olmayı istiyordu. Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'ni pilot olarak bitirdi. Hemen orduya katıldı. Birinci Dünya Savaşında pilot brövesiyle 7. Tayyare Bölüğünde Ruslara karşı hava harekatına katıldı. Hatta bir Rus uçağını düşürüp, "Uçak düşüren ilk Türk pilotu" olarak anıldı. Ancak bu savaş sırasında Ruslara esir düştü (altta, başı sargılı). Esir tutulduğu Hazar Denizindeki Nargin adasından yüzerek kaçtı ve İran üzerinden Anadolu'ya geçti. Hemen ardından, 1918 yılı başında Yeşilköy'de konuşlanmış bulunan 9. Harp Tayyare Birliğinde görev aldı. Bu bölükte görevliyken kendi imkanlarıyla bir av uçağı tasarımı yapmaya girişti. Fakat projesi Mondros Ateşkes Mütarekesinin imzalanması nedeniyle yarım kaldı..



Vecihi Bey'in, teknik adam olarak öne çıkması, hiç şüphesiz uçma arzusunun yerine getirilmesinde bir engel oluşturuyordu. Ancak o, kendi çabalarıyla bunu da aşmayı başardı. Çünkü çok iyi bir pilot olduğuna önce kendisi inanıyordu ve çevresine de bunu kabul ettirmekte zorluk çekmiyordu..
Kurtuluş Savaşı gelip çattığında Vecihi Bey, yine sahnedeydi. Ancak ondan önce Alman uzmanlar tarafından eğitilen bir kısım rütbeli pilotlar öne çıktılar. O, bunu onur meselesi yapmadı ve bir süre bekledi. Özellikle İnönü ve Sakarya savaşlarındaki keşif ve destek uçuşları ile dikkat çekerek isminden bahsettirdi. Bir Yunan uçağını da düşürerek, havadaki kariyerini ikiye katladı. Vecihi Bey Kurtuluş Savaşı'nın ilk ve son uçuşunu yapan pilot olarak da anılır. Keza savaşın son günlerinde İzmir'in Gaziemir (Seydiköy) hava alanını tek pervaneli av uçağıyla işgal eden Türk pilot odur.. Bu nedenle kendisine kırmızı şeritli İstiklal Madalyası verildi. TBMM de, tarihinde ilk kez kendisine üç kez takdirname verdi.

   

Vecihi Bey, Kurtuluş Savaşından sonra İzmir'e yerleşti. Seydiköy'de pek çok tayyarecinin yetişmesinde önemli rol aldı. Cumhuriyet'in ilk pilotlarının önemli bölümü onun öğrencileriydi. 
O yıllarda Edirne'ye yanlışlıkla inen bir yolcu uçağının kurtarılması amacıyla bölgeye gidip kusursuz bir görev ifa eden Vecihi Bey'in bu hizmeti karşılığında, kurtardığı uçağa "Vecihi" adı verildi. Bu, onu hem heyecanlandırdı, hem de çok gururlandırdı. Bundan güç alarak uçak inşa etmeye karar verdi.. Ancak buna nereden başlayacağını çok iyi biliyordu. Halkapınar'daki cer atölyelerinden teknik destek sağlayarak kollarını sıvadı. Seydiköy'de, şimdiki Gaziemir Hava Teknik Okullar Komutanlığında uçak yapım projeleri üzerinde çalışmalar gerçekleştirdi. Cumhuriyet'in ilan edildiği yıl, Kurtuluş Savaşı sırasında Yunanlılardan ganimet olarak ele geçen motorlardan yararlanarak ilk Türk uçağını imal etti. İki yıllık bir çalışma sonrasında, 28 Ocak 1925'te "Vecihi-K-VI" adını verdiği bu uçağı uçurdu. Ancak ödül yerine ceza aldı !.. Çünkü Seydiköy alanında o sırada havacılıktan anlayan kimse bulunmuyordu. Kendi imal ettiği uçağın kalkışı için izin verecek merci olmadığı için, bu davranışı "izinsiz uçuş" olarak nitelendirildi ve Vecihi Bey bu yüzden cezalandırıldı. Ancak bu olay, onun moralini hiç bozmadı. Havacılığın bir dizi kurallarla yürüdüğünü çok iyi biliyordu. Gönül koymadan bir süre daha çalıştı. Türk Hava Kurumu'nun kuruluşuna destek vererek bu kurum çatısı altında İzmir'de pilotluğa merak saran gençleri eğitti. Askeri havacılıktan bir süre sonra ayrıldı ve daha rahat çalışabilmek amacıyla uçak tasarım ve yapımı sahasına daha özgür biçimde adım attı. 1930'da İstanbul Kadıköy'de bir keresteci dükkanını kiralayarak üç ay içerisinde ilk Türk sivil uçağını, aynı zamanda ikinci uçağı "Vecihi-XIV"ü yaparak Kadıköy Fikirtepe'den Ankara'ya kadar ; 25 Nisan 1931'de de Çekoslovakya'da kendi monte ettiği uçağı bu ülkeden Türkiye'ye kadar uçurmayı başardı...

  

Sanatçı Melike Demirağ'ın dedesi Nuri Demirağ, kendisine 5.000 lira vererek bunun karşılığında bir kabin uçağı yapmasını istedi. Vecihi Bey, bunu da başardı ve "Vecihi XVI" kabin uçağını yaparak yine bir ilke imza attı. 
İzmir'den hiç kopmadı. Uçmak istediğinde İzmir'e gelir, bu hevesini doya doya tadardı. Reklam işlerinde çalıştı. İşadamlarının havadan reklam ve çekim işlerine yardımcı oldu. Sanatçı Zeki Müren'in Fuar'da yapacağı çalışma öncesi tek pervaneli uçağıyla "Sanat Güneşi"nin havada reklamını yaptı...
Soyadı Kanunu çıkınca "Hürkuş" soyadını aldı. Çünkü bunu hakediyordu..



(TAYFUN GÖÇMENOĞLU'nun KNK dergisinde çıkan yazısından alıntıdır)   



Facebook'taki "Tarihten Anekdotlar" grubumuzdan değerli üyemiz Metin Sertbaş tarafından bana iletilen bir anekdotu da yazıya ekliyorum, kendisine teşekkürlerimle..

1928’in ilk aylarında Türk Hava Kurumunda (o zamanki ismiyle Türk Tayyare 

Cemiyeti) bir tayyare projesi hazırlayan Vecihi Hürkuş, uçağı yapma fırsatı

bulamadığı gibi dönemin Türk Hava Kurumu Başkan Yardımcısı Şükrü Koçak

tarafından “Görüyorum ki, sen hâlâ akıllanmamışsın Vecihi. Yine tayyare projesi

diye bir şeylerle uğraşıp duruyorsun ve tabii bunlar için masraflar da 

yapıyorsun, bu işin çıkmaz yol olduğunu öğrenmedin mi? İzmir’de bu kadar

zaman uğraştın, birçok masraflar yaptın, tayyareni meydana getirdin ve uçtun. 

Netice ne oldu? Bu çalışmalar sonunda muvaffak olacağını kabul edelim.

Biliyorsun Cemiyetin artık uçuş faaliyeti ile alakası yok. Bu halde, teşebbüsün,

emeklerin ve uçak ne olacak? Sana daireye geldin, gelmedin veya defteri imza

et diyen mi var?” (Hürkuş, 2000) şeklinde uyarılır. (Cevat Sarıkaya, Tarihi gelişim içerisinde Türk hava harp sanayi, s.48)



Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK