Sayfalar

722 ) GÜLE GÜLE İNÖNÜ STADYUMU !...



Fenerbahçe Stadı, İstanbul'da futbol oynanması için düzenlenmiş ilk spor alanıdır. 1908'de kurulan "Union Club", Kadıköy'deki bu arsayı yıllığı 30 altına kiralamış ve zemini İngiltere'den getirilen çimlerle kaplayarak futbol sahasına dönüştürmüş, küçük bir de ahşap tribün yaptırmıştır. 
İstanbul'daki maçlar 1921 yılına kadar burada oynanır. 1921'de Taksim Topçu Kışlası bahçesinde "Taksim Stadı" (altta sağda)ve 1933'de Çırağan Sarayı bahçesinde oluşturulan "Şeref Stadı"nın da (altta solda) hizmete girmesiyle "stadyum" sayısı üçe çıkar ; ama bunların hiçbiri modern bir stadyumun özelliklerine sahip değildir. 

     

Uzun mu uzun çalışmalardan sonra yeni stadyum için artık yer de bellidir, mimarlar da.. 1939 yılı 29 Ekim'inde temel atılacaktır ki, II. Dünya Savaşı başlayınca bu da gerçekleşemez.. 
26 Ocak 1940'da Valilikten yapılan açıklamada, savaş nedeniyle inşaat için gerekli bazı malzemeler ithal edilemiyor olsa da "Stadın Avrupa'dan malzeme celbine ihtiyaç hissettirmeyen kısmının" inşasına başlanacağı duyurulur...
5 Şubat 1940 tarihli gazete haberlerinde, o zamana kadar hep "Dolmabahçe Stadı" diye söz edilen stada Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün adının verilmesinin düşünüldüğü yazar. "Cumhuriyet" gazetesine göre bu fikrin sahibi Vali ve Belediye Başkanı Lütfü Kırdar'dır..

  

19 Mayıs 1940'da stadın temeli törenle atılır. Ancak temel atılsa da savaş nedeniyle stadın inşaatı birkaç hafta sonra durur. 1942'de yeniden başlanan çalışmalar da kısa süre sonra kesilir. 1944 Mayıs ayında inşaatın hızlanacağı açıklanır. Önceki yapılanlara nazaran gerçekten de bir hızlanma olur..
Ve nihayet inşaat söylenildiği gibi 19 Mayıs 1947'de tamamlanamasa da stadın kapıları ilk kez 19 Mayıs törenleri için açılır..



İnönü Stadı'ndaki ilk futbol maçı ise 23 Kasım 1947'de Beşiktaş ile İsveç şampiyonu AIK arasında oynanacaktır. Aslında İsrail'deki bir turnuvaya katılmayı planlayan AIK, Mısır'daki kolera salgını sebebiyle bu plandan vazgeçip maçlarını Türkiye'de oynamaya karar verir. Beşiktaş, Galatasaray ve Fenerbahçe ile dörtlü bir turnuva yapılacak ve bu maçlar İnönü Stadı'nda oynanacaktır..
Açılış maçında Dolmabahçe tıklım tıklımdır. Fakat stada haddinden fazla seyirci alınması izdihama neden olur. "Vatan" gazetesi, "Dün stadın içi ve dışı bir panayır yerine dönüştü" diye yazar. "Akşam" ise, izdiham yüzünden tribünden inip maçı sahanın kenarında oturarak izleyen yüzlerce seyircinin yarattığı tehlikeye dikkat çekmektedir.. 
Beşiktaş'ın 3-2 yenildiği maçın ve İnönü Stadı'nın ilk golünü atan futbolcu ise, Süleyman Seba'dır.. Maçı saha kenarında oturup izleyen ve gole olması gerektiğinden fazla sevinen bir seyircinin sarılmak amacıyla üzerine atladığı Seba yere yuvarlanır ama neyse ki bir sakatlık yaşamaz !..
14 Mayıs 1950 seçimlerini kazanan Demokrat Parti, stadın artık muhalefet lideri olan İsmet İnönü'nün adını taşımasından rahatsızdır ve stadın adı "Mithat Paşa Stadı" olarak değiştirilir. İsim değişikliğinin tarihi, 22 Haziran 1951'dir.. Aslında Midhat Paşa'nın futbolla uzaktan yakından ilgisi yoktur. Adının bir stadyuma verilmesi en az İnönü adının verilmesi kadar, hatta ondan daha tuhaf bir karardır.. Zaten halk da stadı "Dolmabahçe Stadı" diye anmaya başlamıştır..
İsmet İnönü'nün 25 Aralık 1973'deki vefatından sonra stada tekrar verilen "İnönü Stadı" adı bu kez tutmuş ve stat herkes tarafından bu adla anılmaya başlamıştır.. 

    

Gelelim İnönü Stadı'nın ilklerine...
Stadyum çevresinin en önemli "sektörlerinden" olan bilet karaborsacılığının ilk örnekleri İnönü Stadı'nda görülmüştü. Stadın tarihindeki üçüncü maç olan, 30 Kasım 1947'deki Fenerbahçe-AIK maçı, karaborsa bilet satıldığı tespit edilen İLK maçtır aynı zamanda..
Hakeme koro halinde küfür edilen İLK stat da İnönü Stadı'dır. Can Kozanoğlu, "Bu Maçı Alıcaz" adlı kitabında bunu şöyle anlatıyor :
"Yıl 1947 ya da 1948'dir. İnönü Stadı yeni açılmıştır. Bir gün, şimdi numaralı tribünün bulunduğu 'Teksas' tribününden, hakem Sulhi Garan'ı hedef alan bir koro icraata geçer. Türk tezahürat tarihinde önemli bir adım atılmış, yılların eskitemeyeceği ölümsüz bir eser, bir klasik yaratılmıştır : İ..ne hakem !.."
Ne yazık ki daha üzücü ilklere de sahne olur İnönü Stadı.. Türkiye'nin İLK futbol cinayeti, 13 Mart 1955'deki Galatasaray-Fenerbahçe maçında işlenir. Galatasaraylı 17 yaşındaki Mehmet Girlay, Fenerbahçeli İbrahim Kuzgun tarafından öldürülür.. 
Türkiye'de İLK kez düzenlenen Avrupa Basketbol Şampiyonası da (Tam adıyla 11. Avrupa ve Akdeniz Memleketleri Basketbol Şampiyonası) 21-31 Mayıs 1959'da İnönü Stadı'nda yapılır. Şampiyonanın, seyirci kapasitesinin az oluşu nedeniyle, Spor ve Sergi Sarayı yerine, zeminine parke döşenen İnönü Stadı'nda yapılmasına karar verilmişti...
İnönü Stadı, 28 Mart 1962'de, Türkiye'nin İLK nizami gece maçlarına sahne olur. O gün statta önce saat 18.00'de Vefa-Yeşildirek, ardından Fenerbahçe-Kasımpaşa maçları vardır..
Bilet kuyruğuna girilip de (stadın önünde sabahlamak da İLK kez 24 Nisan 1971'de İnönü Stadı'nda oynanan Türkiye-Almanya maçıyla başlamıştır.. (İzmir'den gelip bilmeden bu İLK'i yaşayanlardan biri de benim !.. Yaklaşık 36 saat doğru dürüst uyumamıştım ve maçı yarı-baygın izlediğimi hatırlıyorum !..)
1980'li ve hatta 1990'lı yıllarda kötü zeminli statları nitelemek için çok yaygın kullanılan "patates tarlası gibi" benzetmesi de yine bu stat için İLK kez yapılmıştır.. Aslında benzetmeyi İLK yapan, Galatasaray'la 18 Eylül 1985'de oynayacakları Kupa Galipleri Kupası maçı için gelen ve stadı Türk gazetecilerle gezen, Polonya'nın Widzew Lodz takımı futbolcularıdır... 
Türkiye'nin İLK stadyum konseri de 28 Temmuz 1992'de İnönü'de gerçekleşir. Bryan Adams'ın bu konserinden sonra başka statlarda da konser yapılmış ama hiçbiri İnönü Stadı'ndaki konserlerin tadını vermemiştir..    



(MURAT TOKLUCU'nun #tarih dergi'nin 2016-Nisan sayısında çıkan yazısından derlenmiştir..)    

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK