Sayfalar

968) HEDEF : HANEDANIN DEVAMLILIĞINI SAĞLAMAK !...

harem bir okul muydu ile ilgili görsel sonucu

"Harem bir okul muydu ?"... Uzun tartışmalara yol açan bir soru. Cevabı da biraz karmaşık...
Öncelikle Harem'de herkese değil sadece güzel, yetenekli ve akıllı kızlara okuma yazma öğretildiğini söyleyelim. Zaten doğrudan bir eğitim-öğretim kurumu olarak ortaya çıkmamıştır. Amaç da bu değildir.. Harem'in esas hedefi hanedanın devamlılığını sağlamaktır... Bir cinsellik yuvası da değildir, sanıldığının aksine. Bir entelektüel kadın yaratma merkezi hiç değildir..
Harem'deki eğitim dikiş, nakış, müzik, dans ve din bilgisinden ibarettir. Cariyeler, kalfalar tarafından geleneklere göre terbiye edilirlerdi. Eğitim "entelektüel" anlamda bir gelişimden değil, bambaşka din, dil ve kültürden gelen kadınların Türk-İslam kültürüne adapte edilmesinden ibaretti. 



santuri ali ufki bey ile ilgili görsel sonucu

Sarayda uzun yıllar görev alan Polonya asıllı Bobovius (Santuri Ali Ufki Bey) (üstte) bu eğitimi şöyle özetler : "Onları, padişahta aşk uyandırıp cariye olabilmeleri, belki de aralarından birinin gözde ve sultanın en büyük oğlunun saygın annesi olabilmesi, ya da saray dışında nitelikli insanlarla evlendirilmeleri için ihtişamla giydirmeye ve öğrenebilecekleri her şeyi öğretmeye özen gösterir.."
Burada hiçbir kültürel faaliyet eklemiyor olması trajiktir. Cariyelere verilen eğitim doğrudan padişaha verecekleri hizmetle ilgilidir, bireysel değildir. Harem, adabı muaşeretin öğretildiği bir "saraylı kadın" eğitim kurumudur. Ayrıca unutmayalım ki herkese müzik ve dans da öğretilmez. Sadece bu konuda yeteneği olanların hakkıdır bu.. 17. yüzyılda ise seyirlik oyunlar için saraya alınan kızlar arasındaki kuklabaz, hayâlbaz (Karagözcü), lubetbaz (gösteri oyuncusu), taklabaz ve cambazlar olduğunu görüyoruz..  

osmanlı haremi ile ilgili görsel sonucu   Ä°lgili resim

Hiyerarşinin tepesindeki valide sultandan en alttaki anonim cariyelere kadar Harem'deki eğitim seviyesinin ne denli trajik olduğunu ancak durumu dönemin Avrupa saray kadınlarıyla kıyaslayarak görebiliriz. Kadınların entelektüel çevrelerin göbeğinde olduğu, kitaplar yayınlattığı, edebi eserlere hamilik yaptığı, kendilerine yazılan eserlerle ölümsüz olduğu bir Avrupa ! Saraydaki eğitim ve sanatın doğrudan hamileri olarak saraya tiyatro, daha geç dönemde opera ve bale, seyirlik oyunlar getiren, tablolar yaptıran, galeriler oluşturan hep kadınlardır.. Sultanın haremindeki kadın figürünün Batı'daki çağdaşı tarafından entelektüel olarak her açıdan ezilip geçildiğini iddia edersek abartmış olmayız. XIV. Louis'nin sarayında en önemli figür olan Madame de Maintenon (üstte sağda), "Latince, Almanca, İspanyolca, Fransızca, dans, resim ancak merhamet ve mantıkla birleşince hoş yetenekler haline gelirler," derken bu seviyeyi özetliyordu. Ne yazık ki, bize entelektüel olarak pek bir iz bırakmayan Harem kadınları arasında temel genel kültürün bu seviyede olduğunu ispat eden hiçbir örnek yok..

osmanlı haremi ile ilgili görsel sonucu

Bugün elimizde çok az sayıda bulunan, Harem'den çıkan mektuplar arasında ne yazık ki kitaba dair satırlar yok. Avrupalı saray kadınları ellerinde kalem, kralı bile eleştirip ona mektuplar yazarken ; en çok mektup bırakan valide sultanların özel zevklerine dair satırlar ısmarlanan mücevher ve kumaş ayrıntılarıyla dolu. Mesela Kösem'in mektuplarının büyük bir kısmı mücevherlerle ilgili ve bir kitaba dair tek satır yok !.. Nurbanu ve Safiye ise kozmetik ve egzotik nesneler peşinde koşarken bir tek kitap istememişler, Avrupa'ya gönderdikleri mektuplarında. Ama unutmayalım ki İstanbul'da ilk kütüphane kuran kadın da Nurbanu Sultan (altta). Kütüphanede ise bol bol Kur'an-ı Kerim var..
18. yüzyıldan itibaren Harem'de daha farklı bir kadın profilinin geliştiğine tanık oluyoruz... 19. yüzyılda hocalar kızlara Fransızca ve İngilizce öğretirler, ardından piyano, yağlıboya resim, güzel yazı gelir.. Harem daha hareketli bir hale bürünür, daha çok dışarı çıkılır. 19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl başında yetişen bu kızların diplomatik tercümeler yaptıklarına da şahit oluyoruz. Kadınların kültürel ve sanatsal seviyeleri yüzyıllar içinde dev bir adım atmıştır. Ama unutmayalım ki hâlâ hepsi okuma yazma bilmediği için toplu okumalara devam ederler !..

Ä°lgili resim

METİN UCA-ÖZLEM KUMRULAR'IN, "HER BOOK'A MAYDANOZ / KÜÇÜK ŞEYLERİN BÜYÜK TARİHİ" ADLI KİTABINDAN ALINTI BİR YAZIDIR..    

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK