Kısa Türkiye tarihinde 1958 yılı, dış politikada Türkiye ile Yunanistan'ı çoğu kez çatışma noktasına getiren ve her geçen gün daha karmaşık bir hâl alan Kıbrıs sorununun miting meydanlarına taşındığı bir zaman dilimini oluşturur. "Ya taksim, ya ölüm !",bu kalabalıkların değişmez sloganıdır. Yüz binlerce insanımızın doldurduğu meydanlarda Yunanistan ve Batı dünyası protesto edilir, İngiliz siyasetini ve Rum tedhiş örgütü EOKA'yı lanetleyen dövizler taşınır, Kıbrıs Başpiskoposu Makarios'un maketi yakılır. İstanbul Beyazıt Meydanı'nda, 8 Haziran 1958'de düzenlenen "Ya taksim, ya ölüm !" Kıbrıs mitingine (üstte) katılanların sayısı 300 bin kişidir. Dört gün sonra Ankara'daki (altta) "Ya taksim, ya ölüm!" mitinginde ise, 150 bin yurttaşımız, sorunun tek çözümü olarak aynı mesajın heyecanıyla dolup taşar ve onu haykırır..
1958 yılının öne çıkardığı sorunlardan bir başkası da, hiç kuşku yok ki, üniversitelerin özerkliği sorunudur. Ülkemizde çok partili hayata girerken, 1946 seçimlerinden önce Üniversiteler Kanunu çıkarılmış ve bu kurumlarımız hem bilimsel, hem de yönetsel bir özerkliğe kavuşmuştu. Bu güzel yapı, Demokrat Parti'nin iktidarı döneminde 1953'ten itibaren, ne yazık ki tahribe uğradı. Üniversite hocalarının "siyasi yayın ve beyanlarda" bulunmalarını yasaklayan ve meslekten ihraç cezası ile cezalandıran 6185 sayılı kanun devreye girdi. Cezayı, üniversite senatoları verebilecekti. Ancak 1954'de, 6435 sayılı kanunla bu teminatı hükümsüz bırakan ikinci adım atıldı. Bundan böyle üniversite hocasını işten uzaklaştırma yetkisini yalnız senato değil, Milli Eğitim Bakanı da kullanabilecekti. Nitekim 1 Aralık 1956'da Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turhan Feyzioğlu (altta), aynı fakültenin açılış töreninde "Nabza göre şerbet veren sözde münevverlerden olmayın," dediği için, üniversite senatosunun aksi yönde görüş bildirmesine rağmen, M.E.Bakanlığı'nın emri ile görevinden alındı. Bu olay, öğrencilerin dersleri boykot etmesine ve çok sayıda akademisyenin görevini bırakmasına yol açtı. Buna benzer bir başka olay, 1958 yılı başlarında yaşandı : Siyaset yaptığı gerekçesiyle İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Profesörü Hüseyin Nail Kubalı, 1 Şubat 1958'de bakanlık emrine alındı..
Üniversite özerkliği sorununun günümüzde de (2003) tartışılıyor olması, Turhan Feyzioğlu'nun neredeyse yarım yüzyıl önce dile getirdiği şu düşüncelere haklılık kazandırmaktadır :
"Tarih gösteriyor ki, otoriter bir rejim kurmaya heveslenen şahıslar, her şeyden önce, kendi fikirlerini ve icraatlarını münakaşa etmeye kalkışanları ezmek isterler. Bu gibilerin en çok çekindikleri iki kuvvet vardır : Basın ve üniversite. Bunları susturmadıkça, emellerine kavuşamayacaklarını çok iyi bilirler. Fakat tecrübelerin ispat ettiği bir şey daha var. Basının hür kalması ve üniversitenin en tabii haklarını kaybetmemesi, biraz da bu mesleklere mensup olanların cesaretine, fedakârlığına bağlıdır. Yanı başınızdaki kader ve mücadele arkadaşı haksızlığa, siyasi baskıya uğrarken seyirci kalan basın ve üniversite mensupları, bu müesseselerin karşılaşacağı akıbetin başlıca sorumluları arasında sayılmak gerekir." ("Akis" dergisi, "8 Ocak 1958)
1958 yılı, iktidar ve muhalefet kültüründen yoksun olan bir ülkede, taşlı sopalı siyaset tohumlarının atıldığı bir dönemi yansıtmak bakımından da önemli ipuçları taşımaktadır. 1957 seçimlerinde Demokrat Parti, çoğunluk sisteminin avantajından yararlanarak, kendisinden daha çok oy toplayan muhalefet karşısında 610 milletvekilliğinin 424'ünü elde ederek, iktidarda kalmayı başardı. Ne var ki, muhalefetin baskısıyla saldırganlaşan bu parti, söz konusu seçimlerden sonra CHP'ye ve muhalif basına karşı bir sindirme eylemine girişti. Siyasi gazeteler ve dergiler kapatıldı, muhalif gazeteciler hapse atıldı. Başbakan Adnan Menderes, 6 Eylül 1958'de Balıkesir'deki konuşmasında muhalefeti eleştirerek "İdam sehpalarında can verenlerden ders alsalar ya !" dedi. CHP Genel Başkanı İnönü, Menderes'in bu sözlerini bir gün sonra "Sehpalar kurulursa nasıl işleyeceğini kimse bilemez," diyerek cevapladı (üstte sağda).
Başbakan Menderes, 12 Ekim 1958'deki Demokrat Parti Manisa İl Kongresi'nde, ilk kez Vatan Cephesi'nden söz etti ve CHP'nin yarattığı kin ve husumet cephesine karşı vatandaşların bir "Vatan Cephesi" (altta) kurmaları çağrısında bulundu. Hükümet, 31 Aralık 1958'de yasa değişikliği yaparak, devlet memurlarının hukuki açıdan hiçbir geçerliliği olmayan Vatan Cephesi'ne üye olabilmelerine imkân tanıdı, üye olanların adları devlet radyosundan ilân edilmeye başlandı. Muhalefete göre, bazıları bebeklere, ölmüş kişilere ve düzmece kişiliklere ait olan bu adlar asılsızdı. Pek çok vatandaş, ülkenin siyasete ilişkin olaylarını, yabancı radyoların Türkçe haber programlarından izlemeye koyuldu..
Demokrat Parti iktidarının, ekonomik istikrar kararları doğrultusunda Türk Lirası'nın değerini Amerikan Doları karşısında düşürmesini de, 1958 yılının en önemli olaylarından biri olarak kaydetmek gerekir. Bu kararlar, 4 Ağustos 1958'de, daha önce kredi için başvurulan uluslararası kuruluşların önerileri doğrultusunda alındı. KİT'lerin ürettiği mal ve hizmetlerin fiyatları artırılacak, özel kesime uygulanan fiyat denetimi kaldırılacak ve Merkez Bankası'nın kamu kesimine açtığı krediler önemli ölçüde kısıtlanacaktı. Önlemlerden biri de Türk Lirası'nın, ABD Doları karşısındaki değerinin yeniden saptanmasıydı. Nitekim doların fiyatı 2,80 TL'den 9,02 TL'ye çıkarıldı. 4 Ağustos kararları, böylelikle, "yıkım getiren develüasyon" olarak ekonomik tarihimizdeki yerini aldı..
("TÜRKİYE'NİN ÇIPLAK TARİHİ" ADLI KİTAPTA, AHMET NECDET'İN 1958 YILINI ANLATAN YAZISINDAN ALINTIDIR.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder