Tarihten Anekdotlar: 849 ) BİR ASKERİ DARBEYE 5 KALA !..

1950 yılında büyük demokratikleşme umutlarıyla, çok partili düzene geçişin bir sonucu olarak iktidara getirilen Demokrat Parti, ne yazık ki bu demokratikleşme beklentilerini yerine getirememiş, tam tersine, yıllar geçtikçe, tek parti yönetimini bile aratan uygulamalara gitmişti.
Bunun bir nedeni, toplumsal yapının henüz köylülükten kurtulamamış, dolayısı ile, demokratik talep ve özlemlerin yeterince yaygınlaşmamış olması ise, öteki nedeni de, DP kurucu ve yöneticilerinin hepsinin aslında tek parti yönetiminden gelmiş olmaları, yani geçmişlerinin ve siyasal eğilimlerinin aslında tek parti yönetimi çerçevesinde biçimlenmiş olmasıydı.
Sonuç olarak hem 1950-1960 arasındaki on yıllık DP yönetimi sırasında büyük bir demokratikleşme fırsatı kaçırıldı, hem de 27 Mayıs 1960 darbesi ile Türkiye'nin tarihinde birbirini izleyen askeri müdahaleler dönemi başladı.
Eğer Demokrat Parti eline geçen fırsatı demokratikleşme bağlamında iyi kullanabilseydi, şimdi hiç kuşkusuz çoktan Avrupa Birliği üyesi olmuş bulunurduk..

DP, on yıl boyunca sürdürdüğü tek parti yönetimini taklit etme yanlışını doruk noktasına taşımış, 18 Nisan 1960 tarihinde Meclis içinde 15 milletvekilinden oluşan bir Tahkikat Komisyonu kurmuş ve bu komisyona olağanüstü yetkiler vererek onu,"muhalefetin rejim aleyhtarı faaliyetlerinin" araştırılmasıyla görevlendirmişti. Bu komisyon, tarihte ve hukukta duyulmamış yetkilerle donatılmıştı. Asıl görevi, sadece araştırmak ve soruşturmak değil, aynı zamanda yargılamaktı da.. Yani kararları kesin olan bir nevi suni mahkeme kurulmuştu..
Komisyon, hem askerî hem de sivil yargılama usullerini kullanabilecekti. Böylece sadece sivilleri değil, askerleri de kapsaması sağlanmıştı. Hem savcı hem de yargıç yetkileriyle donatılmıştı.Yani sanık sandalyesine oturtulanları hem suçlayacak hem de yargılayarak karar verecekti : İddia makamı ile karar makamı birleştirilmişti..
Bu olağanüstü komisyonun kararlarına karşı temyiz yolu kapatılmıştı ; kararlar kesindi, temyizi yoktu. Milletvekillerinden oluşan 15 kişilik bu komisyon, hem suçlayacak hem yargılayacak hem de kararları kesin olacaktı..
Aslında seçim zamanı yaklaşıyordu ve DP'nin niyeti, seçimlere, CHP'yi kapattıktan sonra gitmekti.
Komisyonun kurulması, rejime karşı açıkça bir sivil darbeydi..
Bu komisyon, 27 Nisan 1960'da göreve başladı. 28 Nisan günü İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencileri Beyazıt Meydanı'nda toplanarak, olağanüstü yetkilerle donatılmış böyle bir komisyonun göreve başlamasını ve Menderes Hükümeti'ni protesto etti. Protesto toplantısı sırasında öğrenciler polisle çatışmış, İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Sıddık Sami Onar, polis tarafından yerlerde sürüklenmişti.

Ankara'da 29 Nisan sabahı derslere girmedik. Fakültenin önündeki bahçede toplandık, büyük sınıflardaki öğrenciler, DP'nin antidemokratik uygulamaları aleyhine sloganlar atmaya başladı.
Bir süre sonra polis geldi ama bize müdahale olmadı. Bahçenin önünde, Hukuk Fakültesi ile bizim fakülteyi ayıran sokakta mevzilendi. Öyle anlaşılıyordu ki polis, iki komşu fakültenin öğrencilerinin birleşmesini engelleyecek bir strateji uyguluyordu. Polisin gelmesi havayı gerginleştirdi ama, müdahale etmedikleri için olaylar fazla büyümedi.
Ankara polis müdürü Niyazi Bicioğlu, Mülkiye mezunuymuş. Bahçeye geldi, kendisinin de Mülkiyeli olduğunu belirterek, yumuşak bir biçimde dağılmamızı istedi ve öğrencilerin yuhalaması karşısında, çaresiz kalarak gitti.
Bir süre sonra, atlı askerlerden oluşan bir birlik geldi. Polisler geri çekildi ve askerler de içeri girmeden, tam bahçenin önünde mevzilendi.
Ben askeri birliğin komutanına, "Bize saldıracak mısınız ?" diye sordum. Yüzüme baktı ve hiç cevap vermedi..
Meğerse bu birliğin komutanı, 27 Mayıs darbesi yapıldıktan sonra ülkeyi yönetmek için kurulan Milli Birlik Komitesi'nin üyelerinden Vehbi Ersü imiş.. Bir süre sonra sıkıyönetim komutanlığından saldırı emri gelince, bu emri veremeyip bayılan ya da bayılmış gibi yapan ve komutayı bırakan bir subaydı. Biz bu olaya tanık olduk..
Daha sonra, askerler bahçeye girmesin diye atlarının önüne yattık.. Atların ne zaman ne yapacağının bilinmediği bir durumda, bağırıp çağıran bir kalabalığın gergin ortamında atların ayaklarının bir karış ötesine yatmış, güya askerlerin bahçeye girmesini engellemeye çalışıyoruz !.. Ben de, üzerinize afiyet, en öndeyim, sırtüstü yatmış, aşağıdan yukarı doğru ata bakıyorum. At bir ürkse veya binicisi biraz kımıldatsa, nalları suratımda patlayacak, beynim dağılacak. Bugün şu satırları yazarken bile soğuk soğuk terliyorum ; böyle bir salaklığı nasıl yapabildiğime hâlâ akıl erdiremiyorum.

Bir ara baktım fakültenin balkonunda Arif Payaslıoğlu bizimle birlikte "Menderes istifa" diye bağırıyor. Bu sırada bahçeye CHP milletvekili Ferda Güley geldi. Bir duvarın üstüne çıktı, bizim dağılmamızı, kendilerinin Meclis'te bu demokrasi mücadelesini başarıyla yaptıklarını, onlara güvenmemizi söyledi ve yeniden dağılmamızı isteyerek sözlerine son verdi. Öğrenciler onu da, yuhalayarak bahçeden çıkardı.
İşin ilginç yanı, ertesi gün DP'li yöneticiler, CHP'li milletvekili Ferda Güley'in Siyasal Bilgiler Fakültesi'ne giderek öğrencileri kışkırttığını söylediler ve bu haber, iktidara yakın bütün gazetelerde yer aldı.
Bu arada polisin Hukuk Fakültesi'ne girdiğini, bahçedeki öğrencilerin dağıtıldığını ve geri kalanların da fakülte binasının içine hapsedildiğini duyduk. Artık sıranın Siyasal Bilgiler'e geldiği anlaşılıyordu..
O sırada, öğlen olmuş, öğrenciler yorulmuş ve acıkmıştı. Bahçe tenhalaşmış, askerden ve polisten de bir hareket gelmemişti. İçlerinde benim de bulunduğum bir grup öğrenci, bir şeyler atıştırmak için binanın alt katındaki yemekhaneye inmiştik. Birdenbire bir cayırtı koptu ve telaşla, yemekleri bırakıp yukarı, sütunlu salona çıktık ki, ortalık ana baba günü, polisler binanın içine girmiş, ateş ediyor.
Gördüğüm manzara gerçekten dehşet vericiydi : Polisler, bizim arkadaşların üzerine ateş ediyordu ; üstelik de havaya filan değil, resmen boy hizasında..
O hengâmede, o ateş yağmurunda kimsenin ölmemiş olması bir mucizeydi. Ya da polisler havaya ateş etmiyorlardı ama, belki de hedefe yani öğrencilere doğru da nişan almamışlardı ; çünkü hedef gözeterek ateş etselerdi, o salonda pek çok kişinin ölmesi gerekirdi..
Sadece bir kurşun, Altan adlı bir arkadaşımızın bir yanağından girmiş, öteki yanağından çıkmıştı : Gerçek bir mucize ! Çocuğa başka bir şey olmamıştı.
Sonradan arkadaşlardan öğrendiğimize göre, süvarilerin başındaki komutan bayılıp görevi bırakınca, doğrudan doğruya sıkıyönetim komutanı Korgeneral Namık Argüç askerlerin başına geçmiş ve bahçede çok az kalmış öğrencilere "dağılın" demiş, öğrenciler dağılmayınca da, askerleri bahçeye sokup bizzat emir vererek binaya doğru ateş ettirmişti.
Kurşun izleri binanın birinci katı ile ikinci katı arasındaki duvarda çok uzun zaman durdu.. Fakat kurşun izlerinden de anlaşıldığına göre, ateş, öğrencilere doğru değil, yukarı doğru, insanların tepelerinden geçecek bir biçimde açılmıştı..

Böylece, orduyu kışlasından çıkaran ve siyasete aktif olarak ağırlığını koymasına yol açan bir dönem başlıyordu..