Sayfalar

9 ) BİR KİTAP TANITIMI : "Benim CUMHURİYET' im"

  

   Cumhuriyet gazetesinin kurucusu Yunus Nadi' nin kızı Leyla ile Halid Ziya Uşaklıgil'in oğlu Bülent' in evliliğinden doğan yazarın bu kitabı için kaynak sıkıntısı çekmesi zaten düşünülemezdi..Emine Uşaklıgil, "Benim Cumhuriyet'im" adlı kitabında, bir aile gazetesinin doğuşundan bu güne öyküsü,arka plandaki  dünya ve Türkiye panoraması önünde, birbirinden ilginç anılarla ve bilgilerle süslenmiş olarak anlatılıyor.
   Şahsen çok severek okudum. Naçizane tavsiyem siz de okuyun..
   Kitaptan bazı bölümleri sizinle paylaşmak istiyorum :

   1939 tarihinde SSCB ile Almanya arasında imzalanan saldırmazlık paktı, Avrupa' nın en güçlü ordusu olan Alman ordusunun önünü açmıştır. (..) Türkiye Cumhuriyeti kuruluşundan o güne kadar sürdürdüğü geleneksel tarafsızlık politikasını terk eder ve İngiltere ve Fransa' yla karşılıklı yardım antlaşmaları imzalar. İngiltere ve Fransa ile 49 gündür savaş halinde olan Almanya'da, bunun üzerine gazeteler "Nankör Millet Türkiye" başlıklarıyla çıkar ; Alman yetkililerinin tepkisi de serttir. Almanya' nın ekonomik etkisi altındaki Türkiye' nin 1939' dan sonra izlediği denge politikası bir mekik siyasetini andıracaktır ve savaşın bittiği günlerde Türkiye artık hiçbir dostuna güven vermeyen bir ülke konumuna gelecektir. Türkiye, İngiltere ile antlaşma yaptığı için Almanya'ya, Almanya ile antlaşma yaptığı için de İngiltere ve Sovyetler'e yaranamamıştır. Savaş bittikten sonra hesaplaşmalar başladığında, Türkiye yapayalnızdır. Atatürk döneminin Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras bu konuda şunları söyler : "İkinci Dünya Savaşı içinde tarafsız kalmak mümkündü, İngiltere ve Fransa ile ittifakın gereğini, yararını ve kimlere karşı olduğunu anlayabilmiş değilim. Zararları ise meydanda idi." Zararlardan biri, 1947 Paris Konferansı' nda, Oniki Ada' nın İtalya' dan Yunanistan' a geçmesi olacaktır...

*   *   *

   1945 hem dünyada hem de Türkiye ve Cumhuriyet gazetesinde önemli değişikliklerin habercisi olan bir yıldır. Batı' nın çekişme sahnesi olarak Türkiye, kendisini iki kutuplu dünyanın arasında gittikçe şiddetlenecek çatışmanın ortasında bulmaktan ürkmüş, son anda, yani savaşın bitmesine ramak kala Almanya' ya savaş ilan etmişti. Artık hukuken savaşan müttefikler cephesine geçmiş olan Türkiye, bu hamlesiyle San Fransisco' ya alınmayacak devletler arasından sıyrılmış ve 6 Mart tarihinde, San Fransisco' da toplanan Dünya Konferansı' na çağrılmıştı. İsmet Paşa' nın 6 yıl boyunca Türkiye' yi savaşa sokmamak için verdiği savaş, zaferle sonuçlanıyordu. Haliyle İnönü ve CHP, Türkiye' yi 2. Dünya Savaşı gibi bir badireden selametle çıkardıklarından dolayı milletin Milli Şef' e minnettar olduğuna inanıyordu.
   Halbuki halk huzursuzdu. Ne modern bir tarım vardı, ne sanayi üretimi, ne de pazar. Halk yokluk ve yoksulluk içerisindeydi. Okullaşma yaygınlaşamamıştı. CHP topraksız çiftçiyi topraklandırmak için bir kanun hazırlama işini Meclis' te bulunan üç büyük toprak sahibine emanet etmişti. Onlar da başta Adnan Menderes olmak üzere, kanunu işlemez hale getirmişlerdi. O dönemde kamunun her türlü işi jandarma kanalıyla görülürdü. On paralık bir tebligat için bile silahlı iki jandarma halkla karşı karşıya gelirdi. On sekiz yaşını geçenler için senelik yol vergisi 18 lira idi. Bunu ödeyemeyen vergi mükelleflerini jandarma yakalayıp 6 gün karayollarında çalıştırırdı. Bu muamele köylüleri jandarmadan bezdirmişti. Sıkıntılara her türlü suistimal, vurgun ve karaborsacılık da eklenince, halkın geçim derdi dev boyutlara yükselmişti. Savaşın uzun sürmesi, 3 milyon kişinin silah altında tutulması, ekonomiyi iflas noktasına getirmişken terhisin ne zaman gerçekleşeceği de belli değildi. Çok zor şartlar toplanan yiyecek maddelerinin korunamayıp bozulması da huzursuzluğu artırıyordu. Halk, her kötülüğü hükümete yükleyen bir ruh hali içerisindeydi. 1946 genel seçimleri çok tartışma yaratmış, CHP iktidardan düşürülememişti. Ama DP, Meclis' e girmişti. Fakirlik, yokluk, yoksunluk, vurgun ve karanlık içerisinde ömür tüketen halkın durumu bu merkezdeydi. Halk en tepedeki değiştiğinde her şeyin düzeleceğine inanmıştı.

*   *    *

   Tarihe EMİNSULAR (Emekli İnkilap Subayları) olayı olarak geçen bu tasfiye, yüksek rütbeli subay sayısının artmasıyla oluşmuş ters piramidi düzeltmiştir. Ne var ki, ayrılanlar arasında NATO karargahlarında çalışmış, uluslararası görevlerde bulunmuş tecrübeli subaylar da çoktur.
   Ağustos ayında genelkurmay başkanı dahil olmak üzere 275 general ve yedi bin subay emekliye sevk edilerek, ordudaki generallerin % 90'ı, albayların % 75'i, yarbayların % 50' si, binbaşıların % 30'u tasfiye edilir. Gürsel' in ağırlığını koymasıyla, Cevdet Sunay' ın da içinde bulunduğu 30 general emekli olmaz ve Cevdet Sunay Genelkurmay Başkanı olur. Bu kapsamlı operasyonun gerekçesi ordunun gençleştirilmesi, rütbe enflasyonunun önlenmesi, kadro fazlalığının giderilmesi ve ordudaki piramidin yeniden kurulmasıdır. Operasyonun finansmanına gelince, her ne kadar darbeci subaylar görünüşte anti- Amerikancı bir çizgi taşıyor olsalar da bu tasfiye darbecilerle yakın ilişkileri koruyan ABD' den hibe olarak temin edilen parayla gerçekleştirilmiştir. ABD, Türk Silahlı Kuvvetleri' ndeki tasfiye operasyonunu karşılıksız finanse ederken, 27 Mayısçılar Türk ordusunun bir NATO ordusu haline dönüştürülmesi için yapılması gereken her şeyi yapacaktır. Alparslan Türkeş' in bu konudaki sözleri aydınlatıcıdır : " Ordunun gençleştirme hareketinde de yine paraya ihtiyaç vardı. O sırada, NATO' nun Paris' teki başkomutanı, Hava Orgenerali Norstad Türkiye' ye gelmişti. Projemizi kendisine anlattık. Bize yardım edin, dedik. Bu iş için 12 milyon dolara ihtiyaç vardı. Para, ABD' den temin edildi.."

*   *   *

   Arşivlerde yapılan ve bundan sonra yapılacak çalışmaların yetersiz kalmaya mahkum olduğu da ortadadır; kayıtsızlık, ilgisizlik ve bilinçli imha yüzünden tonlarca belge kaybolmuştur. Örneğin, İç Anadolu' ya dair Osmanlı dönemine ait yazışmaların toplandığı Konya' dan 76 kamyon belge tasnif edilmeden SEKA' ya gönderilmiş, 1931' de İstanbul Defterdarlığı Maliye Arşivi' ne ait 50 ton kadar Osmanlı belgesi "okkası 3 kuruş 10 paraya" Bulgaristan' a satılmış, birçok kurum TBMM' den özel izin alarak kendi belgelerini imha etmiş, 1980' den sonra ATASE (Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı) arşivinde büyük bir temizlik yapılmıştır...

*   *   *

   Yunanistan'ın geçmişteki altın çağları hala gözleri kamaştırıyordu. Yunanistan Batılı ve medeni bir ülke idi. Osmanlı Türkiyesi ise barbarların işgalinde bir ülke. Medeni Avrupa' ya at sırtında akın etmiş Türklerden kurtulmanın, Osmanlı İmparatorluğu' nu parçalayıp paylaşmanın zamanı gelmişti. 1914 öncesinde yoksulluk yüzünden nüfusunun altıda birinin başka ülkelere göç ettiği, toplam nüfusu 5 milyonu ancak bulan, 1917' de bir iç savaş tehlikesi atlatan bu ülkenin böyle bir maceranın altından kalkmasının olanaksız olduğu, Paris Barış Konferansı' nın büyükleri tarafından hesaba katılmadı bile. İzmir' in Yunanlılar tarafından " kötü bir delilik" olarak niteleyen İngiliz askeri uzman Henry Wilson' ı kimse dinlememişti. 15 Mayıs sabahı Yunanlıların İzmir' e çıkmasıyla başlayan olaylar zincirinin son halkasında Venizelos' un tutkusu hüsranla sonlanacak, Lloyd George' un koalisyonu çökecek, bahtsız İzmir ise yangına teslim olacaktı.

*   *   *

   Gelişmeleri sıkı takip altında tutan İngiliz istihbaratının 24 Eylül 1920 tarihli bir raporu, " Anadolu' dan alınan gizli haberlere" dayanarak, Kemalistler arasında baş gösteren görüş ayrılıklarını şöyle sınıflandırır : "Bolşeviklerle ilişki kurmayı öneren İttihat ve Terakki Cemiyeti yandaşları, Ruslara karşı geleneksel korkuları kullanmaya çalışan Bolşevik düşmanları, bu ikisi arasında orta yol bulmaya çalışan Mustafa Kemal ve yoldaşları.."

*   *   *

   1978' in son gününde : "Evet, 1978'e insan umut ettiği sürece yaşar diyerek girdik. Yaşayabilenlerimiz yaşamaya çalıştı," diyen İpekçi, Türkiye usulü demokrasinin son günlerine tanıklık edemedi. Teşvikiye doğumlu İpekçi, Teşvikiye'de öldürüldü, cenazesi Teşvikiye Camii' nden kalktı. Herkes sarsılmıştı, herkes terörün nereye varacağını konuşuyordu. Ecevit' in Başbakanlığa bağlı olarak çalışmak üzere getirttiği Scotland Yard ekibi, Londra' da IRA terörüne karşı mücadelede etkili olmuştu, ancak Türkiye'de başarılı olamadılar. Ankara ve İstanbul' da kutuplaşan polis kuvvetleri arasında sıkışıp kalan bu ekip, Türkiye' den çekildi...

*   *   *

   Gazetelerden pek bir şey takip edemeyen Süleyman Demirel ve Bülent Ecevit Hamzaköy' den telefonla gazetecilerden bilgi almaya çalışırken, Demirel ile Cumhuriyet' in parlamento muhabiri Füsun Özbilgen arasında  geçen diyalog günün havasını yansıtıyor. Demirel, "Füsun Hanım, havalar nasıl orada ?" Füsun : "Çok güzel, güneşli ve ılık." Demirel : "Meteoroloji müdürü mü oldunuz ? Ben o havaları sormadım ki." Füsun : "Öbür havaları pek iyi takip edemiyoruz.."

*   *   *

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK