Sayfalar

134 ) DERSİMİZ DERSİM !.. ( 1 )

  

    Koca Dersim dramı, üst üste gelen birkaç cinayetle başlamış gibi göründüyse de kökünü Antakya bölgesini, Hatay'ı kurtarmaya çalışan Atatürk'ün hızını kesmek, umudunu kırmak uğruna Fransız-İngiliz casus örgütünün Dersim halkı içine soktuğu kundaktan alır...
   Doğu halkımızı birkaç kez kışkırtarak ayaklandıran (Şeyh Sait ve Ağrı gibi ), bu yüzden de pek çok kan dökülmesine yol açan İngilizlerden sonra, bu işe 1936 yılında bir de Fransızlar el attılar. Önce, Paşa'nın manevi kızı Zehra'yı öldürttüler. Sonra, Hatay işini uyutmak üzere Atatürk'ü öldürtmek gibi iğrenç bir işe giriştiler ve Türkiye içinde, patlamasıyla pek çok tedirginliğe yol açacağı anlaşılan bir çıbanbaşı aradılar. Bulmakta da gecikmediler.. En elverişli çıbanbaşı Dersim'di. Burası, uzun yüzyıllar Osmanlı'ya baş eğmediği gibi, yeni Türk Hükumeti'ne, Cumhuriyet'e de baş eğmiş değildi. Bu bölge halkının ekonomik olanakları son derece dardı. Koyun, keçi sürülerinin verdiği pek az olanakların yanı sıra sık sık yöreye yapılan baskınlardan elde edilen ganimetler göze çarpıyordu. Bütün yöredeki köylerle kasabalar, bu zamanlı zamansız yağmanın kurbanı durumundaydı. Erzurum treni, Fırat boyunca düdüğünü çalarak geçmeye başladıktan sonra, Dersimlilerin eline yeni bir çapul olanağı geçmiş oldu : Sapa yerlerde onun yolunu kesip tren yolcularını soyuyor, yalçın dağlar arasında kaybolup gidiyorlardı. Dersim'de gül gibi yaşayabilenler, sadece, ağalar ve derebeylerdi. Halk, korkunç, kara bir yoksulluk içinde bocalıyordu. Hiçbir kurtuluş umudu da yoktu. Bu bölge halkının korkunç bir bilgisizlik içinde yuvarlanıp gitmesi, dinsel bir güç de taşıyan derebeylerinin arayıp da bulamadığı bir nimetti. Bu yüzden de bölgelerine okul denen ışık ocağını sokmamakta direniyorlardı. Alevi bir Kürt toplumu olarak bilinçlendiklerinden, birbirlerine karşı oldukça büyük bir dayanışma içinde bulunmaktaydılar.
   Cumhuriyet Hükumetinin, Dersim'de yapacağı bir toprak reformunun söylentileri, bütün şeyhleri, ağaları, seyitleri kışkırttığı bunalımlı bir sırada, güneyde, Hatay işi patlak verdi ; bulanık suda balık avlamak isteyen Fransız Hükumeti'nin gözleri bu zavallı, aç insanların yaşadığı dağlık toprak parçasına çevrildi..
 

   Türkiye haritasının ortalık yerinde, sınırlardan uzakta bir Dersim'in bağımsızlık savaşına girişmesi, elbette, zavallıca, aptalca bir davranış olurdu. Ancak, bu gözü dönmüş Fransızların ve onun ajanlarının umurunda değildi. Bütün istedikleri, Atatürk'ü bir iç savaşla uğraştırarak Hatay işinden uzaklaştırmaktı. Fransız Casus Örgütü'nün içinde çalışan dört-beş Arap ve Kürt ajanını Türkiye'ye sokup bütün Dersim toplumunun başı olan Seyit Rıza'ya göndermek üzere hazırladılar. Daha önce Seyit Rıza'dan istedikleri konuşmacı Alişir, Seyit Rıza' nın danışmanı olan 35 yaşındaki zeki bir adam, orada Fransız gizli örgütleriyle görüşmüş, Dersim Ayaklanması üzerinde prensip anlaşmasına varılınca, Dersim'e dönmüştü. Fransızlar, deve ve katır kervanlarıyla eşya balyaları içinde bol silah ve cephane gönderecekler, İngilizlerin de yardımını sağlayacaklardı.
 
   Seyit Rıza'nın Koçuşağı aşiretiyle Kirganlılar arasındaki düşmanlık, kan davası, sonunda bir Kürtlük Türklük, Dersimcilik-Kemalpaşacılık rengine bürünmüştü. Üç yıl içinde Kirganlılardan otuz kişi pusuya düşürülüp öldürülmüştü.
   Dersim yöresinin böyle bataklık durumuna gelişi, baştakileri düşündürmüştü. Buraya çok atak, akıllı, becerikli bir jandarma komutanı gönderilmesi kararlaştırılmıştı. Yeni jandarma komutanı, büyük yetkilerle gelmişti. Çünkü Dersim'de büyük reformlar yapılacaktı, ona çok iş düşüyordu....
   İşte o günlerde, Munzur kıyısında, yirmi aşiret başkanının geldiği bir toplantı yapıldı. Yarım ay biçiminde oturdular. Ortada oturan Seyit Rıza, konuşmaya başladı : Abdullah Paşa ile yeni jandarma komutanı Binbaşı Kemal'in ellerinde bulunan korkunç kanunla buyruktan bilgileri bulunduğunu, bütün Dersim yöneticilerinin Trakya'ya sürüleceklerinden söz etti. Onlar sürüldükten sonra hükumet, Dersimli'yi askere alacak, tarlaları ölçüp biçerek tapulayacak, en sonra, Allah'ın dağlarındaki odunlar da Dersimli'ye vesika ile verilecek, keçilere meşe yaprağı yasak edilecekti. Sonra, Dersim topraklarında okullar, karakollar yapılacaktı. Bu kışkırtıcı sözler üzerine Deneman Aşireti Başkanı, birleşerek, bütün Dersim'in silaha sarılmasını önerdi. Bu topraklardan kendilerini ancak ölümün ayırabileceğini söyledi. Diğer başkanlar da onu bağırışlarla desteklediler. Bundan sonra, bütün başkanlar, Seyit Rıza'nın eliyle kutsandıktan sonra, Munzur ırmağının kıyısına inip birer yudum su içerek sulara birer kutsal çakıltaşı attılar. Böylece, antlarını perçinlemiş oldular...
   Seyit Rıza'nın akıl hocası Alişir'in Suriye'den dönüşünden bir süre sonra, Fransız casusu Suriyeli İzzettin, gizli yollardan Dersim'e vardı. Suriye, İzzettin'in arkasından silah yüklü, kamufle edilmiş, deve kervanlarını Dersim yönünde yola çıkardı. İzzettin'in söylediğine göre, Fransızlarla İngilizler, Dersim ayaklanışını sonuna kadar destekleyeceklerdi. Daha sonra ise İngilizler, bu işi Uluslar Derneği'ne de götüreceklerdi. İzzettin'in gelişi, ayaklanmayı gün sorunu durumuna getirmişti. Bu yüzden, Seyit Rıza, aşiret başkanlarıyla, Munzur kıyısında yapılan ikinci büyük toplantıda şu buyruğu verdi : "Bütün aşiretler, mallarını, davarlarını, güzün pazara indirip satacaklar. Bunların parası, olduğu gibi tüfeğe, cephaneye yatırılacaktır. Keçilerinizle kısır ineklerinizi kesip kavurma yapacaksınız. Hepiniz, bütün Dersim'in köşesini, bucağını karış karış dolaşarak, Kemalpaşalı'nın Dersim'i kökünden yıkmak üzere hazırlandığını, buna ölünceye kadar karşı durulacağını söyleyeceksiniz. Kullarınızı iyice korkutun ki birbirlerine omuz versinler, yan çizmesinler.."
   Bu toplantıda ayaklanışın taktik ve stratejik yönleri de tartışıldı. Şeyh Sait'in birkaç yıl önce yaptığı gibi davranılmayacaktı. Sınırdışı edilen Halife Abdülmecid uğruna sancak açan ayaklanma lideri, bütün Alevi Kürtlerin kendisini desteklemediğini görmüş, şaşırmıştı. Aleviler, Kemalpaşalı'dan gocunmuyorlardı. Şundan ki  hemen hemen bütün Osmanlı padişahları, Sünni Halifeler, sık sık Alevi kanı döküp durmuşlar, Kemalpaşalı'lar, bu katilleri sınırdışı ederek Alevi kanı dökülmesini önlemişlerdi. Bütün Türkiye sınırları içinde yaşayan toplumlar, dinleriyle mezheplerinde özgür bırakılmışlardı. Aleviler, salt bu yüzden Şeyh Sait'in ayaklanış bayrağı altına girmemişlerdi...
   
   Savaş olacağı haberini alan bütün Dersimliler, çoluk çocuk, Sultan Baba Dağının derin mağaralarına sığınmışlardı. Bu mağaralardan Beşpınar mağarasında, Seyit Rıza, danışmanı Alişir ve Fransız casusu İzzettin, kimi Dersim beyleriyle bir toplantı yaptı. Alişir, Türk Hükumeti'nin Dersim'de yapmaya çalıştığı toprak reformunun halkı, ağalardan, beylerden ayıracağı üstüne, uzun bir konuşma yaptı. Beylerin ve ağaların toprakları, nasıl olur da kullara, marabalara dağıtılırdı ?...  Aşiretin malı, nasıl olur da marabaların ellerine geçerdi ? Maraba, bir kez mal tutkusuna kapılırsa, ağalarını kendi elleriyle temizlemeye kalkmaz mıydı ?  Dersim'in toprak düzeni bozulunca kulların ağalara saygısı kalkacak, böylece Kemalpaşalı'lar, bir tek kurşun atmadan Dersim'i ele geçireceklerdi. Bu arada Suriyeli casus İzzettin, sorunu din yönünden ele almayı tavsiye etti. Kemalpaşalı'nın bütün Alevileri kırmak üzere hazırlandığı yayılmalıydı. Sorun Alevilik olunca, bütün Dersim  bir bayrak altında toplanabilirdi. Bir kez ölüm korkusunu Alevi kulların yüreğine saldılar mı gerisi kolaydı. Hepsi, ölümden kurtulmak uğruna, bir kez daha şeyhlerin, seyitlerin ve ağaların etrafında toplanırdı.


( BİRİNCİ  BÖLÜMÜN  SONU )

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK