Sayfalar

139 ) HANEDANIN "DELİ" LERİ !...

   Altı yüz yıllık bir hanedan.. Otuz sekiz Padişah.. Otuz sekiz ayrı kişilik... Aralarından Fatih Sultan Mehmed'i, Yavuz Sultan Selim'i, Kanuni Sultan Süleyman'ı çıkarttığı gibi ; sıradan karakterleri de çıkartmıştır.. Hatta "deli" diye adlandırılanları bile !.. Bizim tarih kitaplarımız, çoğunlukla, bunlardan hemen hiç bahsetmez..

   Hanedanın ilk delisi Sultan I. Mustafa'nın bir özelliği de, annesinin adı bilinmeyen tek padişah olmasıdır. Kardeşinin yerine tahta çıkan ilk padişahtır aynı zamanda.. Üç aylık bir saltanat sonrası, çok kötü şartlarda dört yıllık "kafes"te hapis cezası ; Genç Osman'ın tahttan indirilmesinden sonra tekrar padişahlık ; ama bu defa da yalnızca dört ay süreyle ... Gel de delirme !..
   "Sultan Mustafa-yı Evvel", "Deli Mustafa", "Deli" ve "Derviş-i meşreb" sıfatlarıyla anılmıştır. Çocuğu olmamış, Darüssaade Ağası ve annesinin teşviklerine karşın kızlara ve kadınlara ilgi duymamıştır. Hekim tedavileri, üfürükçü okumaları ve taşıdığı muskalara rağmen (!) dengesizliği düzelmemiştir.
   Vakitli vakitsiz sokağa çıkmakta, para dağıtmakta, Divan-ı Hümayun toplantı halindeyken içeri girip vezirlerin kavuklarını yuvarlamakta ; oturduğu köşkün önünde orta oyunu oynatıp izlemekte, aynı oyunu art arda yinelettirmektedir. Oyunculardan birisini pek beğendiği için ona, Osmanlı hazinesinin en değerli mücevherlerini pencereden atmaya kalkışmıştır..
   Doksan altı gün süren ilk padişahlığından indirilmesinin bir nedeni de yatağına asla kadın yaklaştırmamasıydı. Bu, hanedanın devamı açısından bir tehlike sayılıyordu. Dört yıl sonra, 1622'de, Genç Osman'ın tahttan indirilmesinden sonra yeniden padişahlığa getirildi. Devlet işleriyle uğraşacağı yerde, bir ata biniyor, ceplerine doldurduğu altın ve akçeleri yoluna çıkanlara saçıyordu.
   9 Eylül günü Davudpaşa Sarayı'ndan Topkapı Sarayı'na getirilerek, 10 Eylül 1623'de eski dairesine kapatıldı ve yerine IV. Murad padişah oldu.. Topkapı Sarayı'ndaki dairesinde büsbütün aklını yitiren Mustafa'nın oraya buraya koşup "Osman ! Osman !" diye bağırdığı rivayet edilir..
   Osmanlı padişahlarının en cahilidir. Okuma yazma bilmediği için hatt-ı hümayunlarını cariyesi Sanuber'in, çok bozuk bir yazıyla kaleme aldığı ileri sürülmüştür...
   Mustafa aslında ancak bir hükumdar müsveddesi olabilirdi.Doğa, onu doğuştan sonsuza kadar ahmaklığa mahkum etmişti. Eğer Osmanlı yasaları hükümdarın tahta geçmeden önce aklı başında bir adam olması koşulunu arasaydı, Mustafa nazik bir şekilde tahttan uzaklaştırılacak ve yerini yeğenlerine bırakacaktı. Fakat yasa, doğanın hükmü gibi kesindi. Padişah olarak Mustafa'yı ilan etmekte gecikilmedi..
   On dört yıldan beri cariyelerin kollarında, annesinin, sütannesinin ve odalıkların yanında olan Sultan Mustafa, sarayın karanlıklarından çıkınca bunu gören Osmanlılar, onun kişiliğinde saltanat döneminin yok olacağını okudular... Zayıf bir vücut üzerinde ahmak bir kafa, erken bunamanın işareti olan uzun bir yüzün üzerinde dar bir alın, çökük yanaklar, titrek ve ıslak dudaklar, soluk bir ten, boş bakışlarla dolu gözler..İşte Mustafa'nın dış görünüşü !.. Tam anlamıyla sönmemiş olan zekası her zaman için uyuşuktu. Yaşamı tekdüze idi. Çocuklarda ve idraksiz insanlarda görülen hırsa benzeyen acı ve zevk içgüdülerinden başka bir şeye sahip değildi. İstekleri hayret uyandıracak nitelikteydi. Tek eğlencesi sarayın yüksek bir yerinden Boğaz'ın mavi sularına bakmak ve sarayın havuzlarındaki balıklara altın para atmaktı !..Ne kabul etmesini, ne de reddetmesini bilir, yanında mürebbiye gibi duran iki kölesinin uyarısıyla başını sallar ve her istenileni kabul ederdi..
   Gelelim tarihimizdeki ikinci "deli" vak'asına.. Sultan İbrahim.. Aslında Mustafa gibi değildir ama, onun için sonradan yoldan çıktı da diyebiliriz..
   
   Bu adı taşıyan tek padişahtır. "Deli İbrahim" olarak da bilinir. IV. Murad'ın öz kardeşidir. 1640-1648 arası tahtta kalmıştır ve en önemlisi, Osmanoğulları'nın sonraki padişahları onun soyunu taşır !..
   Yirmi üç yıl süren bir kafes hayatı tutukluluğu, düzenli bir eğitim almaması sonucu bazı dengesiz özellikler edinmiştir. Ona "deli" sanını, 2. Meşrutiyet dönemi tarihçileri vermiştir..
   Zevk konusundaki doyumsuzluğu, düşünce ve sağduyu kıtlığı, aceleciliği, yönetim bilgisinden ve kültüründen yoksunluğu, fiziksel ve ruhsal rahatsızlıkları, bu nitelendirmeyi haklı göstermektedir.. Onu yakından tanıyan Evliya Çelebi de dengesizliğini yazılarında vurgulamıştır.
   IV. Murad'ın diğer kardeşlerini öldürmesi ve annesi Kösem Sultan'ın koruması sayesinde hayatta kalabilmiştir. IV. Murad ölüm döşeğindeyken, onun boğulmasını emretmiş ve ardından komaya girmiştir. Kösem Sultan ise onu o sırada haremin bodrum katlarındaki ışıksız dehlizlerde saklıyordu !..
   Tahta geçtiğinin daha ikinci ayında, Galata'nın taşra iskelesinden çıkan yangın sonucu, gemi barutluğu infilak etti.. Altıncı ayında, 2 Ağustos'ta çıkan kasırga her tarafı birbirine kattı. Birkaç gün sonra, halkın "Harik-i Azim" dediği büyük yangın üç-dört semti kül etti.. 1641 Temmuz'unda şiddetli bir deprem oldu.. 1648 yılı Haziran ayının 28'inde yine büyük bir deprem oldu.. Sıcak yağmur yağdı, kuyruklu yıldız doğdu.. Sekiz yıllık saltanatına sığan bunca felaket, onun uğursuzluğuna yoruldu !..
   Yaşamının ilk yirmi beş yılında harem kadınlarıyla ilişkisi neredeyse hiç olmayan İbrahim'i, Kösem Valide Sultan ve haremin hazinedar ustaları, cariyelerle ilişkiye yönlendirdiler. Bu teşvik ve verilen cinsel gücü artırıcı macunlar onun iç dünyasını sarstı ve dengesiz, kararsız, duygusal davranışlar sergilemesine neden oldu..
   "Yürek sıkılması" tanısı konması nedeniyle şeyhler, hocalar ve üfürükçülerin kucağına düştü. Gideceği şeyhe bir an önce ulaşmak için İstanbul'da arabayla dolaşımı yasakladı !.. 17 Eylül 1647'de, Davutpaşa'daki üfürükçüsüne giderken yoluna bir araba çıkması yüzünden Vezir-i Azam Salih Paşa'yı, çağırttığı üfürükçünün evinin bahçesinde, ip bulunamadığı için, kuyunun ipiyle boğdurttu !..
   Eyüp'te oturan ve geceleri haremde kalıp padişaha Acem masalları anlatan bir voyvoda kızı, bir akşam, "Evvel zaman içinde bir padişah varmış. Sarayının her tarafını samurla kaplatmış.." diye başlayan bir masal anlatır ve bu masal yüzünden İstanbul yeni bir çılgınlığa sahne olur : Samur kürk çılgınlığı !.. Yüz kuruşa satılan samur bir anda bin kuruşa fırlar !..
   Sultan İbrahim, en kaba eğlencelerinin yaratıcılarını ödüllendirmek için devletin ve ordunun en yüksek mevkilerini ayağa düşürüyordu. En adi soytarılıklarıyla kendisini eğlendirdiği için, Ahmed adında bir Çingeneyi yeniçeri ağalığına ; bir donanma eğlencesinde, attığı fişeklerle gökyüzünde kadırga resmi çıkaran Rum Musluoğlu'nu kaptan-ı deryalığa getirmişti !.. Kaprislerinin gözdeleri olan bu iki adam, kendilerine sunulan mevkileri büyük bir utanç duygusu altında kaldıkları için kabul etmediler..
   Bunca gereksiz tantananın, devletin parasını har vurup harman savurmanın sonucunda ; Cellat Kara Ali'nin yağlı kemendi boynuna geçti ve imparatorluk bir "deli"den daha kurtulmuş oldu !...

   

1 yorum:

Anindayorum.com (Abraham) dedi ki...

Tarihte saygı duydugum insanlardan

sitemizde yarışma var katılmak istermisin sart yok şurt yok
http://www.anindayorum.com/2011/11/2012-ylnn-en-sansl-blogunu-seciyoruz.html

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK