Sayfalar

371 ) TARİHİN AKIŞINI DEĞİŞTİREN POSTA PULU !..

       

   19.yüzyılın sonlarında, toplumsal ve siyasi reform fikri Orta Amerika'yı kasıp kavurdu. Avrupalı filozoflardan ve ulus mimarlarından ilham alan ileri görüşlü önderler, ülkelerinin gelişimini donduran feodal düzeni kaldırma arzusu içindeydiler. İçlerinden biri olan Nikaragua Başkanı Jose Santos Zelaya, milliyetçi ilkeleri o kadar fazla ciddiye aldı ki, Amerika Birleşik Devletleri onu iktidardan devirmek zorunda kaldı..
   Zelaya, genç bir adamken öylesine umut vaat ediyordu ki, albay ve kahve çiftçisi olan babası onu Avrupa'da okuttu. Mezun olduktan sonra Belçikalı karısı ile ülkesine dönen Zelaya, laiklik ve radikal reform ilkelerini temsil eden Liberal Parti'ye katıldı ve 40. yaş gününe altı hafta kala Nikaragua Başkanı oldu.. Devrimci bir program ilan ederek ülkesini uzun ve derin uykusundan uyandırmayı hedefledi. Dışişlerinde ise, beş küçük Orta Amerika ülkesini birliğe teşvik etti ve Nikaragua'yı dünya sahnesine çıkartacak büyük bir projeyi ele aldı : Okyanuslar arası kanal...
   


   Ulysses S. Grant'den beri tüm Amerikalı başkanlar kanal projesinde ısrar etmişlerdi. 1876'da bir hükumet komisyonu olası güzergahları inceleyip, Nikaragua'yı kateden güzergahın "kanalın inşası ve bakımı açısından diğer güzergahlardan daha büyük avantajlara ; mühendislik, ticari ve ekonomik açılarından ise daha az zorluğa sahip" olduğu sonucuna vardı. Proje yavaş yavaş hız kazandı. 1889'da Kongre ile sözleşme imzalayan özel bir şirket, Nikaragua'nın Atlantik sahilinin yakınında deniz dibini tarama çalışmalarına başladı. Sermayesi yetersizdi ve Zelaya'nın iktidara geçmesinden bir süre önce iflas etti. 
   Bu başarısızlık bir grup insanı mutlu etmişti. Bunlar, Panama'da Fransız mühendislerin kanal inşa etme girişimlerinin başarısız olduğu koca bir araziye sahip, merkezi Paris'te olan bir konsorsiyumun üyeleriydi.. Bu adamlar arazilerini satabilirlerse çok zengin olacaklardı. Olası tek müşteri ABD idi ; ama o da Nikaragua hattına göz dikmişti. Washington'ı rotasını değiştirmeye ikna etmek için çok ince bir lobici seferberliği gerekecekti. Konsorsiyum, bu seferberliği yönetmek üzere, iş hayatının gerekleri konusunda hükumeti herkesten daha iyi yönlendirebilecek becerikli bir New York avukatını tuttu.

    

   William Nelson Cromwell (üstte) şirketler hukuku üstadı, iş bitirici bir Washington lobicisiydi ve Fransız kanal konsorsiyumu için ideal bir iş ortağıydı. 1898'de Konsorsiyum Başkanı Philippe Bunau-Varilla (üstte sağda ) ona yıldırıcı bir görev verdi : ABD'nin kanalı, Nikaragua'ya değil Panama'ya inşa etmesini sağlamak...
   Cromwell'in ilk işi Nikaragua projesini Kongre ve Dışişleri'ndeki dostları vasıtasıyla tekrar tekrar engellemek oldu. Bu arada, 1901'de Başkan McKinley öldürüldü ve yerine Deniz Kuvvetleri'ne hararetle inanan Theodore Roosevelt göreve geldi. 
   Roosevelt kanalı, nereye olursa olsun süratle inşa ettirmeye kararlıydı. 1902 yılında Kongre'den Nikaragua kanalı için 140 milyon dolar tahsis etmesini talep etti. Cromwell, Konsorsiyumdan aldığı 60 bin dolarla Cumhuriyetçilere bağış yapmasına rağmen ; 9 Ocak'ta Temsilciler Meclisi 308'e karşı 2 oy gibi bir farkla önergeyi onayladı..
   Tüm çabalar boşa gitmek üzereydi ki kader, cilvesini konsorsiyumdan yana sergiledi !.. 
   Birkaç başka küçük ülke gibi, Nikaragua da posta pullarını üretmesi için tanınmış New York şirketi American Bank Note Company' yi tutmuştu. Şirketin tasarımcıları, Nikaragua'nın en dikkate değer yerlerini gösteren pullar üretmişlerdi. Aralarında, kraterlerinden ince bir duman sütunu yükselen görkemli Momotombo yanardağının resmedildiği bir dizi pul da vardı. Günün birinde Fransız konsorsiyumunun Washington'da bulunan kurnaz lobicilerinden birisi Nikaragua'dan gelen bir mektubun üzerinde bu pullardan gördü. Pul, ona tarihin akışını değiştiren fikri verdi..
   Rastlantı eseri, 1902 yılı Karayipler'de sıradışı volkanik etkinliğin görüldüğü bir yıldı. Mayısta bir patlama Martinik adasında 30 bin insanın ölümüne neden oldu. Ardından St.Vincent'de bir patlama daha gerçekleşti. Amerikan gazeteleri yanardağların yıkıcı gücüyle ilgili dehşet verici öykülerle dolup taşıyordu. 
   Cromwell ilk olarak, Momotombo yanardağının patlayıp sismik sarsıntılar tetiklediğine dair sahte bilgiler içeren kısa bir makaleyi New York Times gazetesine koydurdu. Ardından, malum pullardan bir deste toplayarak onları "Nikaragua'daki volkanik aktivitenin resmi şahidi" başlıklı kağıtlara yapıştırttı ve senatörlere yolladı. Mesaj belliydi : dumanı tüten bir yanardağı posta pullarında resmedecek kadar büyük coğrafi dengesizliğe sahip bir ülkede kanal inşa etmek delilik olurdu..
   Washington'da pek az insan Momotombo'nun neredeyse atıl olduğunu, önerilen kanal hattından 160 kilometreden daha uzakta olduğunu ve onu bir pula resmetme fikrinin New York'taki ABD'li tasarımcılardan çıktığını biliyordu..
   Senato'da kanal önergesiyle ilgili müzakereler başladığında, lobicilerin çabalarıyla, türlü yalan yanlış bilgiler ve haritalar havada uçuştu !.. Pulların senatörlerin eline ulaşmasından üç gün sonra, 19 Haziran 1902'de, 42'ye 34 oy ile Panama hattı onaylandı. Kısa bir süre sonra Beyaz Saray da fikrini değiştirip bu hattı onayladı.
   Cromwell, hizmetleri karşılığında 800.000 dolar ücret aldı...

                        

STEPHEN KINZER'in "DARBE, Hawaii'den Irak'a Amerika'nın Rejim Değişiklikleri Yüzyılı" adlı kitabından derlenmiştir..

     

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK