Sayfalar

375 ) İNÖNÜ TÜRK MİLLETİNİN ERKEKLİĞİNİ NASIL ÖLDÜRDÜ !..



  İkinci Dünya Savaşında savaş, artık tam bir ulusal güç savaşı haline gelmişti. Bu ulusal güç, ancak kuvvetli müttefikler tarafından desteklenme oran ve olanaklarına göre işleyebilmiştir. Bu sebeple bir ülke ve bir ordunun savaş gücünü artık, gizli kasalardaki planlar ve hatta silah, cephane yedeklerinden çok ; hiçbir şekilde gizlenmesi olası olmayan ekonomik gücü, örneğin akaryakıt depolarının kapasitesi tayin etmektedir. İş bu yönden ele alındığı zaman, hemen bütün eksiklerini dışarıdan tamamlayan Türkiye gibi açık ve az gelişmiş ülkeler için, aslında hiçbir zaman, bir askeri sır yoktur.. İkinci Dünya Savaşı başlangıcında Türkiye'nin bu açıdan durumu, cesaret verici değildi. Öyle anlaşılıyordu ki, ülke bir savaşa sürüklenirse, hemen birkaç hafta içinde savaş, modern bir savaşın gerek ve olanaklarını kaybedecektir. Bizim için, gene Birinci Dünya Savaşının veya Kurtuluş Savaşının "kanının son damlasına kadar"  dayanmak formülünde ifadesini bulan yiğitlik manzarasına dönecektir..
  Şevket Süreyya Aydemir önce Ankara İktisat İşleri Müdürü, sonra İktisat Bakanlığının Sanayi Tetkik Dairesi Başkanı, sonra da aynı zamanda ülkenin İaşe İşleri Müsteşar Yardımcısı olarak, sivil ve askeri bütün yönetim cihazları ile olan doğrudan temasları ve işbirliği çalışmaları yapmıştır. Bu sayede gerek halk, gerek ordu gereksinimleri bakımından, çok yararlı bilgi sahibi olmuştur.
  Bu arada gerek Başbakanlık makamı ve Koordinasyon Heyeti ile doğrudan temaslar, gerek Milli Savunmanın ilgili daireleri veya bizzat Milli Savunma makamında ilgililerle yapılan temas ve çalışmalar sonucunda şunu anlamıştır :
Ülke, bir savaş olasılığı karşısında, hemen her cephesi ile halsiz ve yetersizdir !..
  Cumhuriyet ; eski saltanat idaresinden ancak ; ekonomik esaret şartları ile, ekonomik ve mali perişanlık, yokluk, cihazsızlık ve bir de ağır borçlar devralmıştı.. Türkiye zaten gümrük bağımsızlığına ancak 1929 yılı Ekim ayında kavuşmuştu. Halbuki tam o sırada dünya ekonomik krizi patladı. Bazı tarımsal ihraç mallarımızın fiyatları % 90 oranına kadar düştü. Buna rağmen, ne yapılmışsa gene bu kriz dönemi ile, onu izleyen ve İkinci Dünya Savaşına çıkan 1930-1938 arasında yapılmıştır.. Demiryollarının inşasına devam edilmiş, yabancı şirketler devletleştirilmişti. Türkiye'de ilk defa bir sanayi siyasetine geçilmiş, yeni fabrikalar kurulmuştu. Bu arada bir de "İmalatı Harbiye Sanayii" geliştirilmişti. Bütçe dengesi, Türk parası değerinin korunması, dış ticaret dengesi hep bu yıllarda sağlandı..
  Fakat ne var ki, yatırımlar elbette ki yetersizdi. Tarımsal hammadde ihracatçılığına dayanan döviz potansiyelimiz yetersizdi. Dış yardımlar ve borçlar ise mümkün olmuyordu..
  Türkiye'deki bütün akaryakıt tanklarının mal depolama kapasitesi ancak 100.000 tondan ibaretti. İstanbul, İzmir ve İskenderun'daki bu depolarda yapılan incelemeler şunu gösteriyordu ki ; bu depolar hiçbir zaman bu kapasiteyi tam kullanamazlar.. Nitekim savaş içinde ülkede, akaryakıt stoku, ihtiyaca göre, bazen bir haftalık, hatta daha az seviyeye kadar düşmüştü. Herhangi bir savaş durumunda, ordu da, akaryakıt bakımından halk kadar sıkıntı çekecek durumdaydı. Ordunun geniş tahkimat projeleri de, örneğin Çakmak Hattı tahkimatı, demir ve çimento bakımından sıkıntılı durumdaydı. Çünkü, ülkenin bütün çimento üretimi yılda en fazla 380.000 tondan ibaretti. Bu üretimi sağlayan "iki buçuk" çimento fabrikasının hepsi de İstanbul'da ve kolayca bombalanacak yerlerdeydi..
  Ülkede inşaat demiri yapacak Karabük tesisleri ise, henüz işe açılmamıştı. Ülkede bütün pamuklu üretimi, kişi başına yılda ancak 6 metre idi !.. (Örneğin Macaristan'da bu, 55 metre idi)  Şeker üretimi kişi başına 4 kilo idi. (Balkan ülkelerinde ortalama 14 kilo).. Köselelik deri dışarıdan geliyordu.. Petrol ve demir üretimi yoktu. ( Karabük'te birinci yüksek fırın 11 Eylül 1939'da açıldı).. Buğday ve yem bitkileri yetersizdi. Motorlu araçlar az ve çok çeşitliydi. Orduda birbirinden farklı sadece 28 kamyon vardı !.. Savaş sanayii bakımından, Türkiye'nin yeterli bir savunma potansiyeline hiçbir şekilde sahip olmadığı da açıkça bilinen bir şeydi.. 
  Her şey onu gösteriyordu ki, eğer Türkiye bir savaşa sürüklenmek zorunda kalırsa, çok ağır problemlerle karşılaşacaktı. Her ne pahasına olursa olsun bir savaşın dışında kalınmalıydı..
  Halk ve hele ordu ihtiyacındaki eksikliklerin müttefiklerce ikmali yolunda yapılan sonu gelmez girişimlerin verdiği sonuçlar ise, savaş içinde bütün ilgilileri düşündürüyordu.  Örneğin İzmir'e bir gemi buğday veya İskenderun'a bir akaryakıt tankerinin vardığı haberini alabilmek için haftalarca çekilen sinir gerginliklerinin haddi hesabı yoktu.. 
  Müttefiklerin aslında Türkiye'yi beslemek, donanımını takviye etmek gibi bir görevleri yoktu. Onlarla zaten ancak dünya savaşı başladıktan sonra müttefik olunmuştu. Ama onların da istediği gibi ve istedikleri anda savaşa girilecekse, bu ikmal şartlarının Türkiye lehine düzenlenmesi gerekiyordu..
  Kaldı ki böyle bir savaşa girildiğinde yeni sorunlarla da karşılaşılacaktı. Parmakla sayılacak kadar az olan sanayi merkezleri ilk anda tahrip edilebilirdi. Tek bir kömür havzası vardı ve bu havza, eski, hurda tesislerden kurtarılarak, tek bir elektrik santraline (Çatalağzı) bağlanmaya çalışılıyordu. Hepsi ancak 100.000 ton depolamak gücünde ve hiçbir zaman dolu olmayan üç akaryakıt tank merkezinin bir anda tahribi mümkündü. 
  Türk ordusunun silah ve cihazlanma durumu ve özellikleri, hatta savaşın başladığı günlerde de müttefikler için henüz malum değildi. Çünkü savaştan önce Fransa, İngiltere ve o ülkelerin sınai üretim ve ikmal şartları ile silah tiplerine uygun ilişkilere girilmemişti. Savaş başladıktan sonra ise, bir muharip ordunun, o güne kadar alıştığı malzeme ve silah, tip ve kaynaklarından başka türlü tip ve kaynaklarla beslenmesi ; bu ordunun yeniden silahlandırılması, elbette ki büyük problemdi. Kaldı ki bu donatım ve beslenme için de, yollar açık değildi...

    

  İşte bütün bu olasılıklar karşısında Türk Hükumeti ve İnönü için açık kalan tek yol, bütün zekasını ve olanakları kullanarak, işi duygusallık meselesine dökmeden, kendi kabuğu içinde vaziyet almaktan ve savaş dışında kalabilmenin çarelerini aramaktan ibaretti. Nitekim öyle de oldu.. 
  Gerçi TBMM'de de savaş için nutuklar verilmiştir. Bir aralık İnönü'ye Demokrat Parti iktidarı sırasında muhalifleri tarafından ve onun savaş dışında kalmak başarısını küçültmek için :
"- Milletin erkekliğini öldürdüler !.."
şeklinde taşlamalar yapıldı. Üçlü ittifakın görüşmeleri sırasında kendi Halk Partisi saflarından da, savaşı özleyen ateşli nutuklar çekilmişti. Örneğin Ankara'da 15-20 Kasım 1943'de gerçekleşen Tarih Kongresi günlerine ait şöyle bir olaydan bahsedilir. Kongrede bulunamayan İnönü, Çankaya Köşkünde bir kongre heyetini kabul ederek şöyle hitap ediyor :
"Arkadaşlar, görüyorsunuz, İngiltere, Alman bombalarının yağmuru altındadır. İngiliz milleti, vatanlarının menfaati namına buna tahammül ediyor. Orası gibi Almanya da İngiliz bombalarının yağmuru altındadır. Aynı şekilde Almanlar da vatanlarının menfaati namına buna tahammül ediyor. Gün pek yaklaşmıştır. Türk milleti de vatanının menfaati namına bu savaşa girmek üzeredir. Milli menfaatimiz bunu emrediyor. Milleti bu zarurete şimdiden hazırlamalısınız. Türkiye bu savaşa katılacaktır.."

  Bu beyanları nakleden ve dipyazıda işaretlenen, 11 Haziran 1954 tarihli D.P. neşriyatı, propaganda broşürüne göre, daha sonra konu Millet Meclisine de getirilmiş ve gizli oturumda çoğunluk, Türkiye'nin de savaşa girmesi tezini savunmuştur. Ancak buna Fuat Köprülü karşı çıkmış ve keza Mareşal Fevzi Çakmak da ayrıca, savaşa girmek çabalarının karşısında olmuştur.

    

  Özetle, gerçek öyle görünüyor ki, İnönü'nün şartları yakından bilmekten ve savaşın ne olduğunu yakından tanımaktan gelen mantığı onun hem kendini, hem etrafındakileri gözü kapalı maceralardan kurtarmıştır. Soğukkanlılık ve mantık, İnönü'de daima duygusallık ve heyecana üstün gelmiştir...    




( ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR'in "İkinci Adam" adlı eserinin ikinci cildinden derlenmiştir.)
       
      

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK