Sayfalar

510 ) CEMAL PAŞA'NIN AİLESİNE 5 BİN ALTIN SOVYET YARDIMI..




Cemal Paşa'nın 21 Temmuz 1922 tarihinde Tiflis'te öldürülmesinden bugüne, cinayetle ilgili birçok iddia ortaya atıldı. Açılan Sovyet arşivleri ise öldürülmesiyle ve Sovyet Rusya'nın Cemal Paşa'ya yaklaşımıyla ilgili tarihçilere yeni belgeler sunuyor.
Rusya Toplumsal Siyasal Tarih Arşivi RGASPİ'de yer alan Sovyetler Birliği Komünist Partisi Politbürosu'nun toplantı tutanaklarından bu meselenin Sovyet iktidarı tarafından en üst düzeyde tartışıldığı anlaşılıyor. Bütün politbüro kararlarının "çok gizli" statüsünde saklanması, tutanakların Sovyet yöneticilerinin gerçeği belirlemeye yönelik samimi değerlendirmelerini yansıttığını gösteriyor..

Cinayet, ilk olarak 17 Ağustos 1922 tarihli oturumda ele alınıyor. Toplantının 8 no'lu bu gündemi, Milletler Halk Komiseri Stalin ve Dışişleri Halk Komiseri Karahan tarafından öneriliyor. Toplantıya sunulan bilgi notunda Taşnaklara işaret edilirken, araştırmaların en enerjik biçimde yürütüldüğü ifade ediliyor. Bilgi notunun kim tarafından yazıldığı bilinmemekle birlikte, üzerinde Stalin'in el yazısıyla düzeltmeler yaptığı görülüyor. Toplantıda alınan kararda ise İngiliz ajanlarının parmağına dikkat çekilirken, bir hükumet bildirisinin yazılmasına karar veriliyor..

"Kopya
NOT
CEMAL PAŞA'nın öldürülmesi hakkında
17.VIII.22

Transkafkasya ÇEKAsı (Olağanüstü Komite. İlk Sovyet istihbarat örgütü. Birkaç değişiklikten sonra KGB adını alacaktır), Cemal Paşa'nın öldürülmesi ile ilgili en enerjik biçimde araştırmalarını yürütüyor. Cinayetin Taşnaklar tarafından gerçekleştirildiğine ve onlar tarafından gerçekleştirildiğine ve onlar tarafından iyi bir şekilde hazırlandığına dair şüphe yok. (Stalin bu cümlenin üzerini çizerek el yazısıyla şu düzeltmeyi yapmış : 'Cinayetin Taşnaklara yakın kişiler tarafından gerçekleştirildiği veya her halükarda hazırlandığına dair bazı bulgular mevcut.') Cemal Paşa'nın öldürüldüğü gün Tiflis'te bulunan Taşnak Partisi'nin Merkez Komite üyeleri, sabahın erken saatlerinden Cemal Paşa'nın öldürülmesine kadar gizlenmişler. (Stalin, bu cümlenin de son bölümünün üstünü çizerek, 'daha sabahtan' düzeltmesini yapmış) Ayrıca onlarla birlikte Taşnakların diğer sorumluları da ortadan kaybolmuşlar. Transkafkasya ÇEKAsı, şimdilik üçü Merkez Komite üyesi olmak üzere otuz sekiz faal Taşnakı ve on teröristi tutukladı. (Stalin, bu cümlenin üzerini çizerek el yazısıyla şu düzeltmeyi yapmış : 'Taşnaklar arasında tutuklamalar yapılmaktadır')

Aslına uygundur : Sverdlov
J.St (Josef Stalin'in parafı) " (RGASPİ fond 17, liste 163, dosya 291, yaprak 10)


"PROTOKOL No.22
17 AĞUSTOS 1922 tarihli RKP MK POLİTBÜROSU OTURUMU
Katılanlar : 
Politbüro üyeleri (Kamenyev, Troçki, Stalin, Rıkov, Kalinin-yedek) (yarım saat gecikmeyle) Yoldaşlar.
RKP MK üyeleri Rakovski, Yaroslavski, Rudzutak, Kuybışev, Radek Yoldaşlar.

8. Cemal paşa ve Taşnaklar hakkında
   (Stalin, Karahan Yoldaşlar)

Radek Yoldaş'a, suikastın (muhtemelen İngiliz emperyalizmi ajanlarının yönlendirmesiyle) Taşnaklar tarafından gerçekleştirilmiş olması ve suçluların mahkemeye verileceği konusunda hükumet bildiriminin hazırlanması hususunda görev verilmiştir. Metinle ilgili olarak Stalin Yoldaş'ın oluru alınacaktır. (RGASPİ fond 17, liste 3, dosya 308, yaprak 1 ve 3) 

Politbüronun 22 Kasım 1922 tarihli oturum tutanaklarından ortaya çıkan ilginç bir gerçek ise, Sovyet Rusya'nın Cemal paşa'nın ailesine 5.000 altın yardım yapması. Bu kararın alındığı toplantıda Lenin, Stalin, Troçki gibi en üst düzeydeki Sovyet liderleri de hazır bulunuyor. Bu öneri ise Dışişleri Halk Komiseri Çiçerin tarafından yapılıyor. (Cemal Paşa'nın ailesine daha sonra TBMM'de kabul edilen 13 Nisan 1924 tarihli "on üç kişiye vatana hizmet tertibinden maaş tahsisi hakkında kanun" gereği de yardım yapılmıştır.

"PROTOKOL No. 37
23 KASIM 1922 tarihli RKP MK POLİTBÜROSU OTURUMU
Katılanlar
Politbüro üyeleri Kamenyev, Kalinin (yedek), Lenin, Molotov (yedek), Stalin, Troçki, Zinovyev Yoldaşlar.
RKP MK üyesi Sokolnikov Yoldaş.
Merkez Denetim Komisyonu üyesi Şkiryatov Yoldaş.
1. Dışişleri Halk Komiserliği'ne ait gündem :
c) Cemal'in ailesine yardım hakkında ,
(Çiçerin Yoldaş)
Öldürülen Cemal'in ailesine 5.000 altın verilmesine." (RGASPİ fond 17, liste 3, dosya 323, yaprak 1)



Sovyetler'in Türkiye'de görev yapmış diplomatlarından Nikolay Raviç de hatıralarında Cemal Paşa'nın öldürülmesini İngiliz istihbarat servisinin işi olarak yorumlar. Amaç, Türk-Sovyet ilişkilerini bozmaktır. Sovyet Rusya'nın o dönemdeki Türkiye Büyükelçisi S.İ.Aralov ise Rauf Orbay'a taziye ziyaretinde bulunur ve Cemal Paşa'yı "Türkiye'nin büyük bir evladı ve Türk-Rus dostluğunun ateşli bir taraftarı" olarak nitelendirir. ("Rauf Orbay'ın Hatıraları 1914-1945", s.305) 

İstanbul'da konuşlanmış olan Beyaz Orduların 26 Ağustos 1922 tarihli istihbarat raporuna göre ; 24 Ağustos'ta Sirkeci'deki Rodina Restoranı'nda Sovyet ajanı Dr. Ahundov, yaşlı bir Türk'le buluşmuştur. Aralarındaki sohbette Ahundov, Sovyet iktidarının Cemal Paşa'nın Taşnak Ermenisi katilleriyle hesaplaşacağını ve Türkiye'ye yönelik içten dostluğunu kanıtlayacağını söylemiştir. 
(Rusya Federasyonu Devlet Arşivi / GARF fond 5909, liste 1, dosya 4, yaprak 329)

Hiç yorum yok:

Hürriyet

KAYNAK OLARAK KULLANDIĞIM KİTAPLAR..
-------------------------------------------------------
1.DEVLET-İ ALİYYE.I...HALİL İNALCIK 2.OSMANLILAR..HALİL İNALCIK
3.İMP.'UN EN UZUN YÜZYILI..İLBER ORTAYLI
4.SON İMP. OSMANLI..İLBER ORTAYLI
5.TARİHİN IŞIĞINDA..İLBER ORTAYLI
6.OSM. TOPLUMUNDA AİLE..İLBER ORTAYLI
7.OSM.'YI YENİDEN KEŞFETMEK..İ.ORTAYLI
8.BATILILAŞMA YOLUNDA..İLBER ORTAYLI
9.OSMANLI TARİHİ..A.DE LAMARTINE
10.OSMANLI..CAROLİNE FİNKEL
11.OSM.İMP.TARİHİ..NICOLEA JORGA
12,BÜYÜK TÜRK..NICOLEA JORGA
13.YENİLMEZ TÜRK...NICOLEA JORGA
14.TÜRKİYE TARİHİ..ED.SİNA AKŞİN
15.OSM.DÜNYASI VE İNSANLARI..GÜLGÜN ÜÇEL
16.OSMANLI ORDUSU..GÜLGÜN ÜÇEL-AYBET
17,BU MÜLKÜN SULTANLARI..NECDET SAKAOĞLU 18.YENİÇERİLER..REŞAT EKREM KOÇU
19.SON PADİŞAH..YILMAZ ÇETİNER
20.SORULARLA OSM. ..ERHAN AFYONCU
21. SOKOLLU ...RADOVAN SAMARCIC
22. OSM.İMP.TARİHİ...A.CEVDET PAŞA
23. OSM.GERÇEĞİ..ERDOĞAN AYDIN
24. FATİH VE FETİH..ERDOĞAN AYDIN
25.KADINLAR SALTANATI..A.REFİK ALTINAY
26.DOĞU'YA BAKIŞ..GERALD MACLEAN
27.AT SIRTINDA ANADOLU..FREDERIC BURNABY
28.ABDÜLMECİD..HIFZI TOPUZ
29.ŞAH SULTAN ..İSKENDER PALA
30.FLORANSA BÜYÜCÜSÜ..S.RUSHDIE
31.TARİHİMİZLE YÜZLEŞMEK..EMRE KONGAR
32.PARİS'TE BİR OSM.SEFİRİ..ŞEVKET RADO
33.TARİHİN SAKLANAN YÜZÜ..ÇETİN ALTAN
34.OSM.İMP.'DA SON 300 YIL..ALAIN PALMER
35.KONSTANTİNİYYE..PHİLİP MANSELL
36.TÜRKİYE'NİN SİYASİ İNTİHARI..CENGİZ ÖZAKINCI
37.BU VATAN BÖYLE KURTULDU..EROL MÜTERCİMLER
38.16.YÜZYILDA İSTANBUL..METİN AND
39. ERKEN MODERN OSMANLILAR.. VIRGINIA H. AKSAN-DANIEL GOFFMAN
40."POPÜLER TARİH" VE "NTV TARİH " DERGİLERİ
41.İKİNCİ ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
42.HAYAT..AYŞE KULİN
43.DEVRİM VE DEMOKRASİ..NUMAN ESİN
44.BİR NUMARALI TANIK..KURTUL ALTUĞ
45.İHTİLALİN MANTIĞI..Ş.S.AYDEMİR
46.KUTSAL İSYAN...HASAN İZZETTİN DİNAMO
47.KUTSAL BARIŞ...HASAN İZZETTİN DİNAMO
48.ÇÖL KRALİÇESİ...JANET WALLACH
49.YÖNETMENLER,FİLMLER,ÜLKELER..A.DORSAY
50.AY HIRSIZI...SUNAY AKIN
51.ONLAR HEP ORADAYDI...SUNAY AKIN
52.KULE CANBAZI...SUNAY AKIN
53.LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ..TAMER KORUGAN
54.PRENS..NİCCOLO MACHİAVELLİ
55.İSTANBUL'DA BİR ZÜRAFA..SUNAY AKIN
56.KIZ KULESİNDEKİ KIZILDERİLİ..S.AKIN
57.AH BEYOĞLU,VAH BEYOĞLU..SALAH BİRSEL
58.İSTANBUL-PARİS..SALAH BİRSEL
59.YAVUZ'UN KÜPESİ..ERHAN AFYONCU
60.OSMANLI PADİŞAHLARININ HAYAT HİKAYELERİ...YILMAZ ÖZTUNA
61.BİZİM DİPLOMATLAR..BİLAL N.ŞİMŞİR
62.KİM VAR İMİŞ BİZ BURADA YOĞ İKEN..CEMAL KAFADAR
63.RÜZGARIN GÖLGESİ..CARLOS RUIZ ZAFON
64.MELEĞİN OYUNU..CARLOS RUIZ ZAFON
65.ORTA DOĞU..TAYYAR ARI
66.ABD-ORTA DOĞU-TÜRKİYE..HALUK GERGER
67.ORTA DOĞU.. BERNARD LEWIS
68.ON BİR CUMHURBAŞKANI ON BİR ÖYKÜ.. CÜNEYT ARCAYÜREK
69.ÖFKELİ YILLAR...ALTAN ÖYMEN
70.ATATÜRK'TEN SONRA BUGÜNLERE NASIL GELDİK ?..CÜNEYT ARCAYÜREK
71.ÇANKAYA...CÜNEYT ARCAYÜREK
72.DEMOKRASİNİN İLK YILLARI..C.ARCAYÜREK
73.YENİ İKTİDAR,YENİ DÖNEM..C.ARCAYÜREK
74.BİR İKTİDAR,BİR İHTİLAL..C.ARCAYÜREK
75.NEREDEYSE BİR BALİNA..STEVE JONES
76.MOSSAD GİZLİ TARİHİ...GORDON THOMAS
77.BARIŞA SON VEREN BARIŞ...DAVID FROMKIN
78.SULARIN GETİRDİĞİ PADİŞAH..CAHİT ÜLKÜ
79.TANK SESİYLE UYANMAK..HASAN CEMAL
80.BİR MANİNİZ YOKSA.. ...AYFER TUNÇ
81.ALATURKAFRANKA..ERCAN ÇİTLİOĞLU
82.SUÇUMUZ MÜKEMMEL OLMAK..S.DUMAN
83.DARBE...STEPHEN KINZER
84.ÖZAL HİKAYESİ..HASAN CEMAL
85.TURGUT NEREDEN KOŞUYOR ? ..E.ÇÖLAŞAN
86.YEDİ TEPE ANADOLU...ALİ CANİP OLGUNLU
87."K", "DERBEDER BİR KAHİN"...CANSU YILMAZÇELİK
88.LATİFE HANIM...İPEK ÇALIŞLAR
89."K",YIKIK BİR SARAYDIR DÜNYA..PERİHAN ÖZCAN
90.BEYAZ PERDEDE KIRMIZI FİLMLER.. ATİLLA DORSAY
91.TEK ADAM..Ş.SÜREYYA AYDEMİR
92.DAHİLER VE AŞKLARI...ÖZCAN ERDOĞAN
93.HAYATIM KİTAP..YAŞAR AKSOY
94.BOĞAZİÇİ ŞINGIR MINGIR..SALAH BİRSEL
95.BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFLARI...JOHN PERKİNS
96.CUMHURİYET TARİHİ YALANLARI 1. VE 2. CİLT...SİNAN MEYDAN
97. KOMPLO TEORİLERİ..EROL MÜTERCİMLER
98.ÖNCE KADINLAR VE ÇOCUKLAR..SUNAY AKIN
99.BİR ÇİFT AYAKKABI..SUNAY AKIN
100. BENİM CUMHURİYET'İM..EMİNE UŞAKLIGİL
101.DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN..NİHAT BEHRAM
102.NEREYE..CAN DÜNDAR
103.İSTANBUL'DAN SAYFALAR..İLBER ORTAYLI
104.BİZİM İZMİRİMİZ..MELİH GÜRSOY
105.GİZLENEN TARİH..BRİAN HAUGHTON
106.BERGAMA DÜŞLERİMİN ŞEHRİ,İZMİR SEVDAM..SELAHATTİN TURAL
107.GÖLGEDEKİLER..CAN DÜNDAR
108.KIRMIZI BİSİKLET..CAN DÜNDAR
109.YAKAMDAKİ YÜZLER..CAN DÜNDAR
110.GEÇMİŞ AYRINTIDA SAKLIDIR..CEMİL KOÇAK