Midilli'deki İngiliz konsolos vekili A. H. King'in, Atina'daki İngiliz ortaelçisi Charles H. Benting'e 9 Kasım 1923'te bildirdiğine göre ; daha önce Batı Anadolu'da Yunanlıların kışkırtmalarıyla kurulmuş Anadolu İhtilal Komitesi Kemalistlere karşı eylemde bulunuyor, o sıralarda Midilli adasında eylemlerini sürdürüyordu.. King'in elde ettiği bilgiye göre, bu komitenin Midilli'deki temsilcisi, İzmir'de Mustafa Kemal'e karşı yayın yapan "Köylü" gazetesinin editörü Rafet (Refet ?) Efendi idi. Komitenin merkezi, bir zamanlar İstanbul'da Adalet Bakanlığı yapmış ve Padişahın İstanbul'dan kaçtığı günlerde oradan ayrılan Vasfi Hoca tarafından Bükreş'e taşınmıştı. Hüseyin Rauf'la İzmir'in eski valisi Rahmi Bey'in de bu komitenin İstanbul'daki başlıca üyeleri olduklarını ileri süren konsolos yardımcısı, Kemalistler İzmir'e girmeden önce bu komitenin merkezinin Bahtiyar Hanı'nda bulunduğunu ama toplantıların o sırada gizli olarak evlerde yapıldığını ; Atina'da Eşref ve Reşit adlı iki Çerkes temsilcisi bulunduğunu ve bu temsilcilerin bir zamanlar Midilli'de ikamet ettiklerini bildirmişti..
King, yazısını şöyle sürdürüyordu :
"İngilizlerin İstanbul'dan ayrılmalarından sonra o kente giren Kemalist ordunun komutanı Selahattin Adil Paşa'nın da Mustafa Kemal Paşa'ya karşı meydana gelmiş olan akımdan yana celbedildiği söyleniyor. Ondan henüz kuşkulanılmıyor ; dolayısıyla İzmir ve İstanbul arasında kolayca seyahat ediyor. İzmir'in alınmasında yardımı geçen Türk ordusu komutanı Nurettin Paşa'nın Ankara, Sivas ve İzmir arasında toplanan Mustafa Kemal aleyhtarı milis gücüne komuta ettiği ve Kürt isyancılarla temas halinde olduğu söyleniyor.. Yine öğrendiğime göre Rahmi Bey, İstanbul'dan, burada (Midilli'de) Rafet Bey'e gönderdiği mektupta, Mustafa Kemal'e karşı harekete geçmeden önce güçlü devletlerin Lozan Antlaşması'nı onaylamalarını beklediklerini bildirmiştir. Bu antlaşmanın imzalanmasından sonra Mustafa Kemal'i iktidardan düşürerek padişahı geri getireceklerdir.."
King, bu bilgiyi, o sıralarda Midilli'de ikamet eden Halil İbrahim adlı Kıbrıslı bir Türk'ten sağlamıştı ve şunları ekliyordu :
"Halil İbrahim'in söyledikleri, son günlerde 'Yakın Doğu Yardım Derneği' (Near East Relief) tarafından Türkiye'den alınarak Midilli'ye getirilmiş olan Ermeni göçmenlerce de kanıtlanmaktadır. Ermenilerin anlattıklarına göre, Ankara yakınlarında, komutası altında 700 kişilik bir milis gücü bulunan Demirci Mehmet Efe'nin bu ihtilal komitesiyle ilişiği vardır. Öte yandan Isparta ve Aydın'da da Mustafa Kemal'e karşı 40 bin asker vardır. Onların çoğu çeteler halinde eylemde bulunuyor ama bunların ancak 20 bin kadarı bir nüve oluşturuyor. Yunan yetkilileri, barış antlaşmasının imzalanmasından sonra bu komiteyi ve Anadolu'da dolaşıp duran çeteleri desteklemekten vazgeçmişlerdi. Ancak Atina'da bilindiği gibi, Yunan yönetimi bu sırada Kemalist aleyhtarı göçmenlere yardımda bulunduruyor ve onları barındırıyor. Yönetimin bu cömertliği sadece hayırseverlik duygusuna dayanmıyor.."
İngiltere Dışişleri Bakanlığı'nda büyük bir ilgiyle okunan bu rapor, Doğu Masası yetkililerinden James Morgan tarafından 4 Aralık 1923'te şöyle yorumlanmıştı :
"Sözü edilen kişilerin çoğunluğu, Kemalistlerin kuşkulandığı, kuyruk acıları olan veya Kemalistlerce vatan haini sayılan, Yunanlılar ile işbirliği yapmış kişilerdir."
Francis Osborne adlı yetkili de şu yorumu yapmıştı :
"Bu bilginin büyük bir kısmının doğru olmadığı veya çoğunlukla abartılmış olduğu kanısındayım. Mustafa Kemal'e karşı bu veya başka bir örgütün bu kadar askeri gücü olduğu şüphelidir ; ancak elimizdeki bilgiye göre, sözü edilen unsurların çoğu muhalefet partisine mensupturlar.."
(FO 371 / 9170 / E 11493 : Bentinck'ten Curzon'a yazı, No. 927, Atina, 23.11.1923 ; ilişikte Midilli'deki İngiliz Viskonsolosu A.H.King'in 9.11.1923 tarihli yazısının sureti)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder